Zespół PANDAS to rzadka choroba neuropsychiatryczna, która może pojawić się u dzieci po przebyciu zakażenia paciorkowcem grupy A. Schorzenie ma podłoże autoimmunologiczne i objawia się głównie zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi, tikami, a także dolegliwościami na tle nerwowym oraz psychicznym. Choroba może również powodować nagłe zmiany w zachowaniu naszej pociechy. Czym dokładnie jest zespół PANDAS i jak skutecznie rozpoznać schorzenie?
Zespół PANDAS – co to właściwie jest?
PANDAS jest pediatryczną chorobą neuropsychiatryczną rozwijającą się na skutek nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej organizmu dziecka na zakażenie paciorkowcem z grupy A. Mimo licznych badań dokładne przyczyny i mechanizm powstawania schorzenia do tej pory nie zostały w pełni poznane.
Przyjmuje się jednak, że bezpośredni wpływ na rozwój dolegliwości ma niepoprawna reakcja młodego układu odpornościowego na wtargnięcie do organizmu obcych drobnoustrojów – bakterii z rodzaju paciorkowców. Powstała poprzez zakażenie reakcja zapalna oddziałuje na niektóre funkcje nerwów, co z kolei wywołuje kliniczne objawy neuropsychiatryczne, zaburzenia koordynacji ruchowej bądź tiki nerwowe.
Co istotne, zespołu PANDAS nie rozpoznaje się u osób dorosłych. Schorzenie dotyka przede wszystkim dzieci w wieku od 3 do 12 lat. Choroba uznawana jest za dosyć rzadką dolegliwość i statystycznie diagnozowana jest u 1 na 2000 przypadków.
Najczęstsze objawy zespołu PANDAS
Zespół PANDAS charakteryzuje się gwałtownym przebiegiem. Jego objawy pojawiają się nagle i bardzo szybko się nasilają. Symptomy choroby występują epizodycznie, jednak wykazują tendencję do nawracania. Objawy obejmują zwykle zaburzenia obsesyjno-kompulsywne znane powszechnie jako nerwica natręctw oraz tiki na tle nerwowym i psychicznym. Dodatkowo u chorego dziecka mogą pojawić się również natrętne myśli czy niekontrolowane zachowania, np. obsesyjne mycie lub czesanie, bądź chęć ustawiania zabawek w określony sposób. U starszych pociech i nastolatków zaburzenia dotyczą też praktyk religijnych, seksualnych albo nakazów moralnych. Warto zauważyć, że tego typu zachowania mają powtarzalny charakter i nie mogą być przez dziecko w żaden sposób
kontrolowane, przez co przyczyniają się do silnego stresu oraz narastającej frustracji pociechy. Wśród innych symptomów towarzyszących zespołowi PANDAS wymienia się:
- wahania nastroju (depresję, lęki, bunt, agresję, drażliwość, płaczliwość);
- nadmierną pobudliwość i impulsywność;
- nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne (światło, dźwięki);
- zaburzenia snu (bezsenność, problemy z zaśnięciem, koszmary nocne);
- nagłe pogorszenie wyników w nauce;
- zaburzenia odżywiania;
- częstą potrzebę oddawania moczu;
- trudności z koncentracją, skupieniem i uwagą;
- zmniejszenie apetytu;
- tiki ruchowe lub wokalne (np. nadmierne mruganie oczami, poruszanie głową, podskakiwanie, chrząkanie, niekontrolowany śmiech);
- zaburzenia pamięci;
- zachowania o charakterze prowokującym;
- podwyższony poziom lęku bądź wystąpienie lęku separacyjnego.
Diagnoza zespołu PANDAS
Niestety, schorzenie jest dosyć trudne do rozpoznania i może być mylone z innymi dolegliwościami, np. zespołem Tourette’a czy pląsawicą Sydenhama. Kryteria niezbędne do postawiania diagnozy obejmują takie czynniki jak:
- wiek pacjenta – symptomy pojawiają się u dziecka pomiędzy 3. rokiem życia a okresem dojrzewania;
- występowanie nietypowych i licznych zachowań obsesyjno-kompulsywnych;
- ostry przebieg choroby z okresami remisji oraz zaostrzeń;
- wystąpienie objawów wskazujących na zakażenie paciorkowcem z grupy A;
- pojawienie się innych (przynajmniej dwóch) zaburzeń neurologicznych.
Niezwykle istotne w prawidłowym diagnozowaniu choroby jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu z rodzicami bądź opiekunami dziecka.
Leczenie zespołu PANDAS polega przede wszystkim na próbie zmniejszenia lub wyeliminowania objawów neuropsychicznych oraz podaniu leków przeciwzapalnych. W leczeniu farmakologicznym wykorzystuje się przeważnie środki przeciwlękowe, przeciwdepresyjne, niesteroidowe leki przeciwzapalne, a także antybiotyki o szerokim spektrum działania. Ogromne znaczenie w złagodzeniu symptomów choroby ma również terapia poznawczo-behawioralna.
Komentarze