Zaparcia u dziecka -jak pomóc dziecku

Jeśli maluch wypróżnia się rzadziej niż dwa razy w tygodniu i w dodatku oddawanie stolca wiąże się z ogromnym wysiłkiem, należy sądzić, że cierpi na zaparcia. Trzeba jak najszybciej znaleźć przyczynę ich powstawania i pomóc dziecku. Tylko ustalenie prawdziwych powodów zaparć umożliwi skuteczne leczenie. Zaparcia u dziecka, które nie będą skutecznie usunięte mogą zamienić się w zaparcia nawykowe.

Objawy zaparć u dzieci

Zaparcia u dziecka to nie tylko zbyt rzadkie oddawanie stolca. Problem ten łączy się także z twardymi, obfitymi stolcami (czasem z domieszką krwi) oraz ogromnym bólem przy wypróżnianiu.

Kał ma formę zazwyczaj małych, twardych kulek. Niekiedy w połączeniu ze śluzem lub krwią. Najmniejsze dzieci często się napinają i prężą mocno brzuszek, gdy mają problem z zaparciami. Łatwiej im opróżnić się, gdy są w pełni ubrane niż wtedy, gdy sadza się je na nocnik.

Obserwując starsze dziecko, można dostrzec, że nagle przestaje się bawić, stoi bez ruchu, krzyżuje nogi, zaciskając pośladki, staje na palcach, trzyma się za pupę, często jest nerwowe. Dopiero po wypróżnieniu staje się radosne. Bywa też, że można dostrzec niewielkie ilości kału na majteczkach, co sugeruje, że dziecko celowo wstrzymuje się przed oddaniem stolca, co może wiązać się z wcześniejszymi niemiłymi doświadczeniami, bólem i dyskomfortem w trakcie wypróżniania. Niezależnie od wieku, dziecko cierpiące na zaparcia, może dodatkowo mieć wzdęcia. Często dodatkowo cierpieć z powodu braku apetytu i wymiotów.

Zaparcia nawykowe

Bardzo często po zbyt dużych problemach z wypróżnianiem u dzieci pojawia się kłopot w postaci zaparć nawykowych. Polega on na świadomym wstrzymywaniu przez dziecka stolca, przez co zalega on w jelitach i staje się coraz twardszy i później trudniej jest go wydalić.

Zaparcia nawykowe najczęściej są spowodowane stresem i obawą przed wypróżnieniem (gdy np. dziecko kiedyś odczuwało ból lub niezadowolenie rodzica, bo zrobiło kupkę w pieluszkę lub w majtki), co w konsekwencji prowadzi do bardzo rzadkiego i bolesnego wypróżniania.

Przyczyny zaparć u dzieci

Zaparcia u dziecka mogą mieć różne przyczyny:

• Zbyt słaba praca jelit
• Czynniki genetyczne
• Nieprawidłowa dieta uboga w błonnik i płyny – dziecko je zbyt wiele słodyczy, gotowych dań typu fast food, pije niewielkie ilości płynów
• Nieprawidłowy dobór mleka, dziecko może źle tolerować daną mieszankę, mogą też wystąpić problemy z zaparciami po podaniu dziecku mleka krowiego
• Stres związany z odpieluchowaniem,  brakiem dostępnej toalety czy pierwszymi dniami w przedszkolu
• Choroby jelit, tarczycy,
• Przebycie leczenia antybiotykami,  czego efektem ubocznym może być grzybica powodująca zaparcia, a także nadmiar witaminy D3 (trzeba  zmniejszyć jej dawkę lub czasowo zaprzestać jej podawania).
• Rozszerzanie diety – zbyt szybkie podawanie dzieciom przetworów z mleka krowiego a także podawanie zbyt dużej ilości produktów zapierających
• Alergia pokarmowa po podaniu mleka krowiego, białka jaja kurzego, orzechów, ryb, czekolady, miodu.

Zaparcia u dziecka a uczulenie na mleko

Przeprowadzono badanie w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi w latach 1998-2008, podczas których obserwowano prawie 9,5 tysiąca dzieci. Wśród tych dzieci wyłoniono maluchy z zaparciami. Udało się ustalić przyczynę – najczęściej była nią alergia na mleko. Przyczyna ta była wiążąca w przypadku 72,8% dzieci. Po zastosowaniu u tych dzieci dietę eliminacyjną zauważono znaczną poprawę.

Niektórzy badacze tłumaczą zjawisko zaparć u dzieci uczulonych na mleko powstawaniem nacieków eozynofilowych błony śluzowej, co prowadzi często do zaburzenia motoryki jelit i w konsekwencji do zaparć.

U dzieci, u których zaparcia powstają z powodu uczulenia na mleko, obserwuje się rumień wokół odbytu i bolesność oddawania stolca.

Jak postępować przy zaparciach?

Zaparcia u dziecka to Twój problem? Przeczytaj, jak sobie z nimi poradzić.

Jeśli zaparcia zdarzają się sporadycznie, można spróbować pomóc dziecku samodzielnie w domu. Niemowlakowi pomoże podanie herbatki koperkowej lub rumiankowej w połączeniu ze specjalnymi ćwiczeniami. Należy zginać nóżki dziecka w kolankach, delikatnie dociskając do brzuszka i potem wyprostowywać.

Szybką pomoc przyniesie również masaż brzuszka. Wykonujemy go okrężnymi ruchami wokół pępka, pamiętając by zawsze masować w jedną stronę.

Jak najszybciej należy zmienić sposób odżywiania dziecka. Jeśli dziecko jest karmione piersią, trzeba przyjrzeć się diecie matki, natomiast jeśli jest karmione sztuczne, należy rozważyć zmianę mleka.

Starsze dzieci powinny jeść potrawy z dużą zawartością błonnika: kasze, suszone śliwki, ciemne pieczywo, rodzynki, warzywa i owoce, zaś unikać produktów zapierających : ryżu, bananów, czekolady.

Kolejne metody

Należy również wzbogacić dietę dziecka w dość sporą liczbę płynów w postaci ziołowych herbatek, wody czy soków.

Starsze dzieci warto zachęcać do ruchu i aktywnego trybu życia, by przyspieszyć metabolizm. Wskazane są również próby wypróżnienia 10 minut po zjedzonym posiłku, najlepiej w domu, by dziecko nie było skrępowane ani zestresowane, dodatkowo można zachęcić malucha do wypróżniania poprzez delikatne motywowanie, jednak niezbyt nachalne, by niepotrzebnie nie stresować malca.
Jeśli dziecko choruje i przyjmuje antybiotyki, pamiętajmy o osłonowym spożywaniu suplementów diety czy stosowaniu specjalnej diety, która pomoże odbudować mikroflorę bakteryjną w jelitach.

Doraźnie można dziecku pomóc, stosując czopek glicerynowy, podając syrop Dulphalac (lub Lactuloza), ewentualnie parafinę. Absolutnie nie powinno się wkładać maluchowi termometru do odbytu, bo w ten sposób możemy uszkodzić jego ścianki i tylko pogorszyć stan dziecka.

Jeśli problem zaparć pojawia się bardzo często, obserwujemy krew w stolcu lub zbyt długo trwa i domowe metody nie pomagają, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który spróbuje znaleźć przyczynę zaparć i jak najszybciej wyleczyć malca. Zaparcia to bardzo poważna choroba, której nie należy bagatelizować, a tym bardziej zbyt długo leczyć na własną rękę. Nieleczone zaparcia mogą być przyczyna wielu chorób jelit, problemów ze wzrostem a nawet depresji.

Bibliografia

• Janusz Książyk, „Zaparcia u dzieci”, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2015.
• Anna Dobrzańska, „Pediatria”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
• Marek Kulus, „Choroby układu pokarmowego u dzieci”, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2016.
• Beata Cieślińska, „Alergie pokarmowe i nietolerancje u dzieci”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
• Joanna Szczepańska, „Dietetyka pediatryczna”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019.