Zapalenia uszu to dość powszechny problem wśród pacjentów, w szczególności dotyczący maluchów i ludzi starszych. Określenie “zapalenie ucha” może odnosić się do zapalenia ucha zewnętrznego, środkowego lub wewnętrznego (zwanego czasem zapaleniem błędnika), w zależności od okolicy anatomicznej objętej stanem zapalnym, albo też może dotyczyć więcej niż jednej okolicy np. zapalenia ucha zewnętrznego i środkowego. Aby umożliwić czytelnikowi wstępne rozeznanie w tym temacie, przygotowaliśmy dziś krótką charakterystykę poszczególnych zapaleń ucha wraz z ich objawami i postępowaniem. Zapraszamy do lektury.
Zapalenie ucha zewnętrznego
Zapalenie ucha zewnętrznego to proces zapalny dotyczący małżowiny usznej oraz przewodu słuchowego zewnętrznego z błoną bębenkową lub bez. Jest to schorzenie o charakterze infekcyjnym, spowodowanym przez bakterie lub wirusy, przy czym najczęstszą przyczyną jest infekcja wirusem opryszczki, która doprowadza do rozwinięcia się półpaśca.
Do objawów zapalenia ucha zewnętrznego należy:
- bolesny obrzęk małżowiny usznej,
- zaczerwienienie skóry ucha,
- cuchnąca wydzielina i złogi naskórka gromadzące się w kanale słuchowym,
- upośledzenie słuchu,
- pęcherzyki wypełnione płynem (zapalenie na podłożu półpaśca).
Oprócz tego mogą wystąpić także bóle i zawroty głowy, powiększenie węzłów chłonnych, a w przewlekłej fazie zapalenia również bardzo silny świąd w kanale słuchowym.
Zapalenie ucha zewnętrznego często towarzyszy chorobom dermatologicznym np. łuszczycy czy łojotokowemu zapaleniu skóry.
W przypadku wystąpienia objawów należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który powinien postawić rozpoznanie na podstawie dokładnego wywiadu oraz badania otoskopowego. Leczenie tego schorzenia rozpoczyna się zwykle od leków przeciwbólowych i przeciwhistaminowych, które łagodzą podrażnienie i świąd. Oprócz tego ważne jest ostrożne oczyszczanie ucha pod kontrolą wzroku (niesamodzielnie) oraz leczenie przyczynowe. Niekiedy konieczne może okazać się zastosowanie leków przeciwgrzybiczych lub miejscowo podawanych antybiotyków, jednak zależy to przede wszystkim od czynnika wywołującego chorobę i stanu ogólnego pacjenta.
W przypadku rozpoznania zapalenia ucha zewnętrznego, chorzy nie powinni korzystać z pływalni, w żaden sposób moczyć chorego ucha, a także samodzielnie go czyścić i korzystać w tym czasie ze słuchawek, w szczególności dokanałowych.
Zapalenie ucha środkowego
Ostre zapalenie ucha środkowego spowodowane jest najczęściej zakażeniem wstępującym przez trąbkę słuchową łączącą ucho z gardłem – pierwotnym miejscem infekcji. Aż w 66% stoją za tym zarówno wirusy np. wirusy paragrypy, adenowirusy, jak i bakterie. Choć głównie jest to przypadłość pediatryczna (szczyt zachorowań określa się między 6 a 18 miesiącem życia, lecz dość często dotyka także dzieci przedszkolne i szkolne), to także wśród starszych osób zachorowania zdarzają się nierzadko.
Zachorowanie zwykle poprzedzone jest infekcją górnych dróg oddechowych, a wśród częstych dolegliwości w przypadku zapalenia ucha środkowego można wymienić m.in.:
- ból ucha (silny, pulsujący),
- ból głowy,
- zaburzenia słuchu,
- szumy uszne.
Oprócz powyższych mogą wystąpić także objawy ogólne np. złe samopoczucie, gorączka czy brak apetytu. Warto zaznaczyć, że u dzieci objawy są z reguły bardziej nasilone i szybciej narastają, a ich znaczne zmniejszenie lub nawet ustąpienie następuje w przypadku samoistnej perforacji błony bębenkowej. Pomimo iż brzmi to groźnie, u znacznej większości pacjentów ubytek ten jest niewielki i goi się samoistnie, bez medycznej ingerencji.
Z uwagi na wiek, najpilniejszej interwencji w przypadku wystąpienia objawów potrzebują dzieci z zespołem Downa, wadami twarzoczaszki, zaburzeniami odporności nawracającymi zapaleniami ucha oraz w przypadku ciężkiego przebiegu choroby (wysoka gorączka, biegunka, wymioty). Dzieci poniżej 2 rż powinny zostać zbadane przez specjalistę jeszcze tego samego dnia, a w przypadku starszych można odczekać 1 dzień i w przypadku dalszego utrzymywania się objawów, należy udać się do placówki POZ, gdzie na podstawie badania otoskopowego zostanie postawiona odpowiednia diagnoza.
W zależności od wieku chorego, przebiegu infekcji oraz stanu ogólnego lekarz zadecyduje o konieczności stosowania antybiotykoterapii. Oprócz tego stosuje się leczenie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe, a także leki poprawiające drożność trąbki słuchowej.
W niektórych przypadkach (np. przy współistnieniu zawrotów głowy, oczopląsu czy uwypukleniu błony bębenkowej) konieczne może okazać się wykonanie zabiegu paracentezy, czyli nacięcia błony bębenkowej. Procedura ta ma na celu zapobieganie samoistnemu przerwaniu jej ciągłości, co w takich wypadkach może spowodować jej trwały ubytek. Natomiast po wykonaniu przez lekarza takiego nacięcia błona bębenkowa samoistnie odtwarza swoją ciągłość w przeciągu 2-4 dni.
Zapalenie ucha wewnętrznego
Zapalenie ucha wewnętrznego, zwane inaczej zapaleniem błędnikowym występuje zwykle jako powikłanie zapalenia ucha środkowego. Czynnikiem etiologicznym są tutaj głównie wirusy, rzadziej bakterie, grzyby czy pierwotniaki, ale może wystąpić także tzw. zapalenie nieinfekcyjne, związane z urazem, chorobą autoimmunologiczną, a także jako powikłanie działań leczniczych. Schorzenie to zwykle występuje jednostronnie, najczęściej w uchu, w którym toczy się już przewlekły proces zapalny w jamie bębenkowej.
Na zapalenie ucha wewnętrznego może wskazywać obecność takich symptomów jak:
- zaburzenia równowagi
- zawroty głowy
- oczopląs
- niestabilny chód,
- nudności i wymioty,
- pogorszenie stanu ogólnego wywołane podrażnieniem błędnika
- niedosłuch.
Przy gwałtownie narastającym zapaleniu może wystąpić charakterystyczna nadwrażliwość na dźwięki oraz światłowstręt.
W przebiegu zapalenia ucha wewnętrznego zwykle nie występuje podwyższenie temperatury ciała – obecność takiego objawu może świadczyć o szerzeniu się zapalenia do jamy czaszki, co wymaga pilnej interwencji, gdyż może nieść za sobą groźne powikłania.
Z uwagi na możliwość rozwoju niebezpiecznych powikłań, istnieje konieczność leczenia szpitalnego. Rodzaj zastosowanej terapii zależy od przyczyny oraz drogi zakażenia. Najczęściej stosowane są antybiotyki o szerokim spektrum działania oraz leki łagodzące objawy ogólne m.in. przeciwwymiotne. W przypadkach, które spowodowane są chorobą autoimmunologiczną dobre efekty przynosi stosowanie glikokortykosteroidów.
Niekiedy np. gdy doszło do powstania martwicy, konieczne będzie wykonanie zabiegu operacyjnego polegającego na oczyszczeniu objętego zapaleniem obszaru ucha.
Jeśli podejrzewamy u siebie lub kogoś z otoczenia zapalenie ucha wewnętrznego, to należy interweniować tak szybko, jak tylko to możliwe, ponieważ zbyt długa zwłoka lub ciężki przebieg mogą doprowadzić do takich powikłań jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ropnie mózgu czy trwała głuchota.
Mamy nadzieję, że po przeczytaniu naszego artykułu, czytelnicy nieco lepiej rozumieją, co kryje się pod pojęciem „zapalenie ucha” i będą bardziej wyczuleni na występowanie niepokojących objawów u siebie lub swoich bliskich, bowiem zbyt późne poszukiwanie pomocy może skutkować trwałymi powikłaniami m.in. w postaci ubytku słuchu czy nawet całkowitej głuchoty.
Zapalenie ucha środkowego – rozpoznanie i leczenie
Zapalenie ucha zewnętrznego u dziecka – o objawach i leczeniu
Wysięk z ucha, wyciek wydzieliny z ucha po przeziębieniu
Ból ucha u dziecka – nie zawsze musi wskazywać na zapalenie ucha
Tak. Antybiotyk 10;dni. Nic nie chciała jeść tylko cyc. .. i to wszystko od ząbkowania. Co ciekawe nie miała typowych objawów. Temperatura 37.5. lekko podsypiajaca. No i wieczorem mimo że wieki cycoholik to chwilę possala i odkręciła głowę.