Tradycje wielkanocne – znane i mniej znane

Wielkanoc to najważniejsze święto w wierze chrześcijańskiej. Przypomina o zmartwychwstaniu Jezusa i o życiu wiecznym. Daje nadzieję, że nasza historia tu na ziemi nie skończy się wraz ze śmiercią. Niezmiennie od lat ze świętami wielkanocnymi wiążą się tradycje, czyli obyczaje, które powtarzamy, celebrujemy, nie pozwalamy na ich zapomnienie. Jakie tradycje wielkanocne są w Polsce najpopularniejsze, a o których pamiętamy zbyt rzadko?

Wielkanoc to święta ruchome. Następują pod koniec 40-dniowego postu, gdy przyroda budzi się do życia. Nadchodzi wiosna, a wraz z nią nowy początek i…nadzieja. Święta wielkanocne obchodzimy w Polsce od X wieku.

Tradycje wielkanocne. Pisanki

Jedna z najważniejszych tradycji to malowanie jajek – różnymi sposobami i przy wykorzystaniu najróżniejszych materiałów. Jajka się obkleja, farbuje, wydrapuje, pokrywa najróżniejszymi materiałami. Oko cieszą jajka jednokolorowe oraz w wielu kolorach.

Pisanki mogą być wyrobem bardzo pięknym, profesjonalnym i przygotowanym w domu, amatorsko przez dzieci i całe rodziny.

Z pisankami wiąże się też pewna tradycja zbijania jajek. Dzieci, a także osoby dorosłe – jeśli mają ochotę – biorą jajka i uderzają nimi. Tego, kogo jajko pęknie jako pierwsze, przegrywa.

Dawniej jaja zdobiły tylko kobiety. Mężczyznom nie wolno było tego robić! Nie mogli oni nawet patrzeć, jak jaja są malowane!

Tradycje wielkanocne. Święcenie pokarmów w koszykach

Bardzo polską tradycją jest święcenie pokarmów zanoszonych w koszyczkach w Wielką Sobotę do kościoła. Według tradycji, w koszyku powinny znaleźć się jajka, chleb, sól, baranek, mięso lub wędliny, niektórzy święcą też babki, zajączki z czekolady, itd. Tak poświęcone pokarmy spożywa się w wielkanocne śniadanie, dzieląc się nimi przy stole.

Z Wielką Sobotą wiąże się ciekawe wierzenie. Zalecano, by wykorzystać wodę, w której myły się jajka na święconkę do mycia twarzy, by w ten sposób zniknęły niedoskonałości na skórze. :) Może warto spróbować?

Dawniej święcono wszystkie pokarmy, które miały być spożyte na śniadanie wielkanocne. Układano je w wielkich koszach na stołach przed domami, ksiądz przyjeżdżał i je święcił. Dzisiaj do kościoła zabiera się tylko niewielkie koszyczki i wkłada do nich po jednym, dwóch produktach z danej kategorii.

Wieszanie Judasza

Tradycją, która się zachowała tylko w  nielicznych regionach Polski jest wieszanie/palenie Judasza. Stworzoną kukłę symbolicznie wieszano na wieży kościoła, drzewie, słupie, następnie zrzucano, uderzano kijami, włóczono po wsi, by w ten sposób wymierzyć sprawiedliwość zdrajcy, odpowiedzialnemu za wydanie Jezusa.

Przywołówki

To dawny kujawski zwyczaj, który zachował się jeszcze w Szymborzu (dawnej wsi, teraz dzielnicy Inowrocławia).  Zwyczaj polega na wspinaniu się na wieżę i przywoływaniu panien. Tworzono wierszyki, często zabawne, na temat młodych kobiet. Tradycja polegała taże na wykupywaniu młodych dziewczyn.

Dawne tradycje wielkanocne. Pogrzeb żuru

Dawniej praktykowano także pogrzeb żuru. Dzisiaj ta tradycja jest jednak zapomniana. Polegało to na demonstracyjnym wylewaniu przed chałupą garnka żuru, by zrobić miejsce na wielkanocne smakołyki. Dodatkowo wieszano śledzia, czyli przybijano go do drzewa – wszystko po to, by symbolicznie pożegnać postne posiłki i przygotować się na dania mięsne, w tym szynkę i pieczenie.

Lany poniedziałek

Jeszcze 20 lat temu tradycja lanego poniedziałku miała się dobrze. Przybierała często skrajną formę, kiedy wyjście w poniedziałek z domu było mocno utrudnione. Grupki młodych mężczyzn, czy starszych chłopców wyposażonych we wiadra nie odpuszczały nikomu. Czasami polewanie wodą nie miało nic wspólnego z tradycją, a więcej po prostu z chuligaństwem.

Dzisiaj lany poniedziałek obchodzimy raczej spokojnie, polewając się niewielką ilością wody (dla tradycji), zazwyczaj w najbliższej rodzinie.

Świąteczne dania

Według tradycji, świąteczne świętowanie rozpoczyna poranna msza rezurekcyjna, następnie ludzie udają się do domu i zasiadają do świątecznego śniadania.

Podczas świątecznej niedzieli i w poniedziałek spożywa się tradycyjne dania – żurek, białą kiełbasę, jajka, sałatkę jarzynową, pasztety, pieczenie, szynki, a do tego baby, serniki i mazurki.

Wesołych Świąt!