Terapia SI – na czym polega?

Nieprawidłowa integracja sensoryczna (SI) u dziecka bywa jedną z najczęstszych przyczyn różnych dysfunkcji i zaburzeń rozwojowych. Nie należy jej lekceważyć ponieważ zazwyczaj mocno utrudnia normalne funkcjonowanie, a w późniejszym życiu dziecka miewa poważne konsekwencje. Co zatem powinno zaniepokoić rodzica i na czym właściwie polega integracja sensoryczna – terapia SI ?

Integracja sensoryczna, terapia SI – co to?

Integracja sensoryczna jest całkowicie naturalnym procesem, który rozpoczyna się już w łonie matki i przebiega aż do siódmego roku życia dziecka. 

Mózg dziecka odbiera ze środowiska wszelkie bodźce sensoryczne, a następnie odpowiednio je porządkuje, przetwarza i interpretuje. Proces ten zachodzi w sposób ciągły. Jeśli odbywa się bez żadnych zakłóceń, wówczas można powiedzieć, że dziecko rozwija się prawidłowo. Sytuacja się komplikuje, gdy integracja sensoryczna zawodzi. 

Czym grozi nieprawidłowa integracja sensoryczna?

W prawidłowo ukształtowanym organizmie, bodźce płynące ze środowiska lub z własnego ciała są odbierane przez Ośrodkowy Układ Nerwowy (OUN), który reaguje adekwatnie do danej sytuacji. Dzięki temu procesowi możliwe jest normalne funkcjonowanie w otoczeniu i błyskawiczna adaptacja do zmieniających się warunków.

Nieprawidłowe przetwarzanie sensoryczne u dzieci przybiera natomiast postać różnych dysfunkcji, które wynikają z niewłaściwego odbierania i przetwarzania bodźców zmysłowych.

Co jest ważne dla prawidłowej integracji sensorycznej u dziecka?

Aby rozwój zmysłów i Ośrodkowego Układu Nerwowego przebiegał prawidłowo, należy zapewnić dziecku różnorodność bodźców. 
Zarówno mózg, jak i cały układ nerwowy nieustannie się zmieniają pod wpływem różnych czynników. Środowisko, które nie zapewnia dostatecznej stymulacji czy też nowych wyzwań może tylko pogłębiać problemy z integracją sensoryczną u dziecka. Właśnie dlatego, w najintensywniejszym okresie rozwoju, czyli do 7 roku życia, należy zadbać o dostarczenie dziecku wielu różnych doświadczeń zmysłowych.

Sygnały, które mogą świadczyć o zaburzeniach SI

Wszelkie złożone zachowania u dzieci rozwijają się zawsze w oparciu o te najbardziej podstawowe i wcześniej wykształcone umiejętności. Właśnie dlatego im wcześniej wykryte zostaną jakiekolwiek nieprawidłowości, tym lepiej. Jak zatem rozpoznać, kiedy warto przeprowadzić diagnozę w kierunku zaburzeń integracji sensorycznej u dziecka?

• nieuzasadniony niepokój i wzmożona lękliwość,
• nadpobudliwość ruchowa,
• problemy z utrzymaniem koncentracji (zgodnie z normami rozwojowymi),
• małe napięcie mięśniowe,
• nadmierna męczliwość,
• nieumiejętność naśladowania ruchów innych osób,
• gwałtowne reakcje na dotyk,
• problemy ze swobodną komunikacją.

Jak wygląda klasyczna terapia SI?

Zajęcia prowadzone w kierunku poprawy integracji sensorycznej odbywają się zazwyczaj w formie zabawy. Terapeuta dostarcza dziecku ściśle określone bodźce, aby zmobilizować mózg do lepszej organizacji działań. Zajęcia odbywają się zazwyczaj w pomieszczeniach wyposażonych w specjalistyczne przyrządy, które stymulują jednocześnie wszystkie układy proprioceptywny, dotykowy, wzrokowy, słuchowy i węchowy.

W przypadku podejrzenia problemów z integracją sensoryczną dziecko zostaje skierowane na diagnozę. Z uwagi na niesłychanie intensywny rozwój układu nerwowego u dzieci, warto interweniować jak najwcześniej czyli w okolicach 3-5 urodzin. Dzięki temu szansa na poprawę w zakresie funkcjonowania zmysłowego jest bardzo duża.

Sama diagnoza polega na przeprowadzeniu specjalnych testów. Na tym etapie ważna jest zarówno wnikliwa obserwacja i analiza zachowań dziecka, jak i szczegółowy wywiad z rodzicami czy też opiekunami. Jakiekolwiek dysfunkcje odkryte w trakcie testów powinny zostać poddane indywidualnie ustalonej terapii.

W terapii SI wykorzystuje się między innymi stelaże, huśtawki, maglownice, trampoliny, a także różnorodny sprzęt naziemny stymulujący układ przedsionkowy i proprioceptywny. Terapeuta SI wykorzystuje również  pomoce sensoryczne, które wykonuje wspólnie z dzieckiem. Takie zajęcia wspomagają rozwój kreatywności i pozwalają na urozmaicanie terapii.

Warto przy tym pamiętać, że w terapii SI najbardziej istotną kwestią jest systematyczność i konsekwencja w działaniach zarówno ze strony rodziców, jak i wychowawców w żłobku lub przedszkolu. Niemniej ważna jest pobudzająca zmysły zabawa, która stanowi najlepszy fundament do prawidłowego rozwoju każdego dziecka.