Spuchnięty problem- obrzęki w ciąży

To jeden z bardziej przykrych i nieprzyjemnych „efektów ubocznych” pięknego stanu oczekiwania na dziecko. Czujemy się ociężałe, obuwie jest za ciasne, pierścionki nie chcą schodzić z palców, często też mamy zaburzone czucie w dłoniach… Obrzęki dotyczą aż 75% kobiet w ciąży. Jakie są przyczyny i jak sobie z nimi radzić? Nie ma jednej złotej metody, ale sposobów, by żyło nam się z nimi lepiej, jest kilka.

Przyczyny obrzęku

Przed ciążą obrzęki na dłoniach, czy stopach pojawiały się sporadycznie, np. podczas długiego dnia w pracy w siedzącej pozycji. Dawały się one jednak dość szybko usunąć prostymi metodami. W ciąży dokuczają nam najczęściej w III trymestrze oraz podczas lata.

Przyczyn jest sporo. Po pierwsze w naszym organizmie zwiększa się ilość krwi (nawet do 2 litrów). Nasz organizm gromadzi w tym czasie więcej płynów na wypadek nadmiernej utraty krwi podczas porodu. Poza tym macica rosnąc, wywiera nacisk na żyły biodrowe, które znacznie wolniej odprowadzają krew do serca, co skutkuje „wytłaczaniem” płynu w okoliczne tkanki (to tzw. obrzęki zastoinowe) i zwiększonym ciśnieniem w świetle naczynia. Dlatego też dość często (zwłaszcza u kobiet z tendencjami w rodzinie), pojawiają się wraz z obrzękami żylaki. Dokuczają one również częściej kobietom spodziewającym się wieloraczków. Nie bez znaczenia jest pora dnia –  obrzęki najczęściej nasilają się wieczorami. Są one również bardziej dotkliwe u kobiet, które większość dnia spędzają w siedzącej pozycji z opuszczonymi nogami.

Obrzęki w ciąży: wybór obuwia i ubioru

Powinnyśmy nosić buty na elastycznej podeszwie amortyzującej wstrząsy. Pamiętajmy, iż przez obrzęki możemy potrzebować butów nawet o rozmiar większych niż do tej pory. Jeśli do tej pory nie zrezygnowałyśmy z obcasów, teraz już najwyższy czas.  Najbardziej wskazane są buty na niskim obcasie –  ok. 2-3cm.

Dla własnego komfortu przejrzyj szafę i odłóż na bok wszystkie przyciasne skarpetki, podkolanówki i stopki. Powinnaś zaopatrzyć się w kilka par bawełnianych lub bambusowych skarpetek bezuciskowych, najlepiej kończących się w połowie łydki. Przejrzyj skarpetki partnera – może on pożyczy Ci kilka par „po domu”.

Jeśli obrzęki są szczególnie dokuczliwe, a nie możesz pozwolić sobie na częste leżenie z nogami w górze, zapytaj w aptece o pończochy lub rajstopy uciskowe dla kobiet w ciąży. Niestety jest to dość duży wydatek… Ceny wahają się od 40zł do 120zł w przypadku pończoch, a w przypadku rajstop od 70zł nawet do kilkuset zł.

W kwestii ubrań pokieruj się zdrowym rozsądkiem. Jeśli legginsy „wrzynają” się w okolicach kostki tworząc mało przyjemne odciski, najlepiej z nich zrezygnować. Lepiej zaopatrzyć się w spodnie z szeroką nogawką lub długie spódnice, które zamaskują „słoniowate” nogi i nadadzą nam odrobiny lekkości.

Jeśli biżuteria robi się za ciasna, lepiej zdjąć ją teraz i zawiesić na ten czas na łańcuszku na szyi. Taka ozdoba w czasie, gdy do kin wszedł „Hobbit” jest bardzo ciekawa, poza tym pozbędzie nas przykrego problemu poszukiwania specjalisty do przecięcia obrączki czy pierścionka, który za bardzo wpił się w palec, lub nawet spowodował powstanie rany.

Jeśli już masz problem ze ściągnięciem pierścionka, spróbuj pozaciskać najpierw trochę palce i je pomasować, zaczynając od najdalszych paliczków w kierunku dłoni. Można spróbować też włożyć dłoń do miseczki z zimną wodą na kilka minut, jak również namydlić rękę lub użyć kremu.

Obrzęki w ciąży a higiena

Powinnyśmy unikać narażania się na wysokie temperatury, które dodatkowo sprzyjają rozszerzeniu naczyń krwionośnych. Dotyczy to również gorących kąpieli. Lekarze zalecają w ciąży raczej rezygnację z wygrzewania się w wannie (temperatura wody powinna mieć ok. 37-38stC) oraz z długotrwałego przebywania na słońcu.

Możemy za to wypróbować  za zgodą lekarza różnego rodzaju maści chłodzących z mentolem i o właściwościach antyżylakowych, np. z wyciągiem z kasztanowca lub liści winogron. Wskazane są też 10-15minutowe kąpiele stóp w chłodnej wodzie, do której możemy dodać kilka kropli antybakteryjnego olejku (np. lawendowego lub z drzewa herbacianego) lub soli morskiej. Nogi można również delikatnie masować (od stóp w górę) lub polewać chłodną (nie zimną!) wodą.

Obrzęki w ciąży a odpoczynek

Jeśli pracujesz w pozycji siedzącej, staraj się jak najczęściej robić sobie przerwy. Wstawaj często z fotela, spaceruj po biurze. Jeśli masz możliwość, staraj się wyżej układać nogi co jakiś czas. W domu znajdź czas, by jak najwięcej odpoczywać z uniesionymi nogami. Siła grawitacji wspomoże odprowadzenie zalegającego płynu z nóg.

Ćwiczenia w ciąży a obrzęki

Najlepszym ćwiczeniem w przypadku obrzęku nóg jest… spacer. Najlepiej kilka razy dziennie. Jedynie ruch aktywizuje  wszystkie nasze „pompy” mięśniowe, które wpływają na lepszy przepływ krwi przez nogi. Nie zapominajmy też o bardzo prostych ćwiczeniach, które możemy wykonywać nawet na siedząco. Zacznij od części najbardziej oddalonych – najpierw pozaciskaj i rozluźniaj naprzemiennie palce stóp,  potem przejdź do zginania i prostowania stopy a następnie krążenia stopami. Stojąc możemy wspinać się raz na palce, raz na pięty, a przytrzymując się np. krzesła wykonać kilka przysiadów lub półprzysiadów. Każde z tych ćwiczeń wykonaj przynajmniej 10-15 razy, najlepiej kilka razy dziennie.

Podobna zasada kolejności ćwiczeń dotyczy również dłoni – zaczynamy od zaciskania palców (rozpoczynamy od najdalszych stawów), potem zginanie, prostowanie i krążenia dłoni.

Jeśli lekarz nie widzi przeciwwskazań, warto korzystać również z uroków basenu. Po pierwsze ciśnienie hydrostatyczne i mikromasaż wody przepycha zalegające w nogach płyny i zapobiega zastojom żylnym, po drugie świetnie odciąża stawy. Nie mówiąc już o dobroczynnym działaniu pływania na nasz kręgosłup.

Dieta a obrzęki w ciąży

Po pierwsze należy wiedzieć, że ograniczanie przyjmowania płynów nie zmniejszy obrzęków. Tym bardziej powinnyśmy w tym czasie więcej pić. Najlepsza jest zwykła woda lub woda z naturalnym sokiem. Zadbajmy o to, by wypijać przynajmniej 6-8 szklanek dziennie. To naturalny sposób na oczyszczanie organizmu z toksycznych substancji. Fakt –  będziemy wtedy częściej korzystać z toalety, jednak jest to przecież metoda usuwania nadmiaru nagromadzonej wody z organizmu. Zapewniamy sobie tym samym poprawne funkcjonowanie układu moczowego, zapobiegając infekcjom czy kamicy nerkowej.

Bardzo często uważa się, że rezygnacja z soli pozwoli ograniczyć obrzęki. To nie do końca prawda. Ograniczenie spożywania soli wskazane jest głownie przyszłym mamom, u których rozpoznano nadciśnienie tętnicze. Pozostałe kobiety w ciąży powinny zachować zdrowy rozsądek. Całkowita rezygnacja z soli może równie dobrze nasilić obrzęki zamiast pomóc się ich pozbyć. Warto jednak pamiętać, że odpowiednia dieta (dużo warzyw, ograniczenia tłuszczu i słodyczy) pozwoli nam zachować odpowiedni przyrost masy ciała w ciąży.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

W większości przypadków obrzęki są normalnym z fizjologicznego punktu widzenia zjawiskiem. Jednak w niektórych przypadkach powinnaś zgłosić się do lekarza prowadzącego. Twój niepokój powinny wzbudzić obrzęki na twarzy oraz gdy uważasz, że obrzęki zbyt szybko się nasiliły i gdy zbyt szybko przybrałaś na wadze (pow. 0,5 kg na tydzień) . Zmierz sobie również ciśnienie. Jeśli do obrzęków dołączyło wysokie ciśnienie (pow. 140/90 Hg/mm), może to być objaw groźnej gestozy.  Powinnaś zgłosić lekarzowi również pojawiający się ból w nogach lub znaczącą zmianę temperatury nóg oraz, gdy obrzęki na obu nogach znacząco będą się różnić.

Dobra wiadomość jest taka, że po porodzie obrzęki znikną. Jeśli nie od razu, to najpóźniej po 6tygodniach połogu. Zmniejsza się wtedy ciśnienie wywierane na żyły, organizm przestaje też gromadzić wodę.