Jak rysuje trzylatek?

Dziecko w wieku wczesnoprzedszkolnym ma prawo bazgrać. Ten etap, kiedy na rysunkach nie można wyróżnić żadnych konkretnych przedmiotów czy postaci, może trwać nawet do ukończenia czwartego roku życia.

Większość jednak maluchów w wieku trzech lat potrafi już tworzyć „głowonogi” i pewne koncepcje. To właśnie między 3 a 4 rokiem życia pojawiają się na obrazkach rozpoznawalne kształty. Według R. Fleck-Bangert’a u dzieci między 3 a 12 rokiem życia rozpoznaje się kilka faz rozwoju rysunku: faza głowonogów, głowotułowia, schematu uproszczonego oraz schematu wzbogaconego.

Przedszkolaki przystępują do rysowania z pewnym zamiarem. A że nie zawsze uda im się stworzyć to, co na początku zaplanowali oraz często zmieniają zdanie w trakcie szalonego aktu twórczego, to nie powinno dziwić czy niepokoić.

Na etapie trzech lat można ocenić, czy dziecko ma zdolności do rysowania, czy też nie oraz na podstawie pierwszych rysunków postawić pewne hipotezy co do stanu emocjonalnego malca. Jednak stanowią one swego rodzaju sugestie, na wnioski jest jeszcze zdecydowanie za szybko.

Obrazek trzylatka – kopalnia wiedzy

Choć dzieci w zabawie, także na kartkach papieru, pokazują to, czego nie są w stanie powiedzieć lub to, o czym nie chcą mówić, to kuszenie się na psychoanalizę na podstawie kilku „prac” malucha może zaprowadzić nas w kozi róg. Ogólne zasady są znane, ale wyciąganie poważnych wniosków może być mylące. Dlatego poniższe wskazówki należy potraktować tylko jako pewne sugestie.

• najważniejsza osoba w domu – dziecko rysuje tę postać jako pierwszą. Zazwyczaj jest największa i zajmuje centralne miejsce na rysunku. Maluch skupia się najbardziej na oddaniu wszystkich szczegółów w trakcie rysowania.
• dziecko odtwarza świat jak go widzi. Stąd jeśli jest mu dobrze, czuje się szczęśliwe, rysunki są kolorowe, dynamiczne. Natomiast szare, czarne miniaturowe lub mocne po względem intensywności barwy mogą sugerować problemy (zwłaszcza jeśli dziecko ma do dyspozycji dużą liczbę kolorów).
• ubogi rysunek, brak szczegółów – zwłaszcza u starszych przedszkolaków może sugerować problemy emocjonalne.
• długie linie, rysowane z rozmachem – świadczą, według psychologów, o odwadze, pewności siebie,
• zamaszyste, chaotyczne ruchy podczas rysowania – mogą wskazywać na nadpobudliwość.

Jak rysuje trzylatek?

Dziecko trzyletnie trzyma kredkę w podobny sposób jak osoba dorosła (używa do tego kciuka i palca wskazującego).  Jednak zdarza się, że przyciska ją za mocno i w kartkach powstają dziury. Często rysunki mają postać linii, kresek, szlaczków teoretycznie bez ładu i składu. Dziecko potrafi zamknąć linię, tworząc koło, wie, jak narysować linię poziomą i pionową. Trzylatek umie już zazwyczaj manewrować tak dłonią, by odrywać kredkę od papieru i przenosić ją w inne miejsce, zaczynając rysowanie od nowa.

Niektóre maluchy na tym etapie planują rysunek, wybierając do jego przygotowania określone kolory. Dziecko, które ma trzy lata wkracza w etap schematyczny, jego rysunki uzależnione są od nastrojów, narysowane przedmioty i postaci często się wielokrotnie zmieniają w trakcie rysowania, nie wyglądają tak jak w rzeczywistości.

Około 3 roku życia (czasami szybciej) dziecko zaczyna rysować z zamiarem narysowania czegoś. Maluch dzieli się informacjami, co narysował, ale bywa niezdecydowany i zmienia zdanie co do tematu swojego rysunku w trakcie aktu tworzenia. Mimo to, nawet po kilku dniach potrafi opisać swój rysunek podobnie jak w dniu jego tworzenia.

Najczęściej trzylatki rysują głowonogi, czyli postaci składające się z dużej głowy oraz linii symbolizujących ręce i nogi. Czasami potrafią narysować tęczę, koło (jako kamień, słońce, itd.), kwadrat, rzadziej trójkąt. Maluchy uczą się poprzez naśladowanie, dlatego często proszą o to, by dorosły im coś narysował. Same domagają się pochwał i proszą o ocenę swoich prac.

Jak wspomóc przedszkolaka w nauce rysowania?

• przede wszystkim nie krytykujmy,
• chwalmy, ale mądrze. Zamiast powiedzieć „ładnie narysowałeś,” lepiej powiedzieć „musiałeś włożyć w przygotowanie tego rysunku wiele energii”. Dobrze opisać to, co widzimy „widzę kilka kolorowych kresek i ciekawe koło w centrum rysunku”. Oczywiście gdy maluch chwali się swoim dziełem, przerwijmy to, co aktualnie robimy i obdarzmy dziecko 100% uwagą. O tym, jak chwalić dziecko.
• zachęcajmy do rysowania, ale nie zmuszajmy: pokażmy, jak się rysuje, zaproponujmy różne techniki: malowanie pędzlem, rączkami, szkicowanie, rysownie flamastrami,
• zaproponujmy dziecku lekkie i grubsze kredki, pokażmy, jak prawidłowo je trzymać,
• zaproponujmy dziecku kartki różnych kolorów,
• rysujmy gdzie się da: palcem po zaparowanej szybie, patykiem po piasku, kredą po chodniku.
• wykorzystajmy do malowania karton, pozwólmy dziecku rysować na maskotce, czyli w przestrzeni.
• jeśli coś nas niepokoi w rysunkach dziecka (np. wszystkie prace są ponure), nie krytykujmy malucha, ale wybierzmy się do psychologa i powiedzmy o swoich wątpliwościach.
• rysujmy wspólnie: dziecko głowę, mama/tata nos, dziecko usta, itd.
• zaproponujmy „rysowanie” klejem i obsypanie kartki brokatem.
• dobrze dawać dziecku możliwie dużą kartkę, niech ją zagospodaruje w dowolny sposób. Jeśli mamy możliwość, zorganizujemy całą ścianę, na której maluch będzie mogło pisać (to ważne, bo w tym wieku dziecko rysuje zamaszyście i często potrzebuje dużo miejsca na swoje rysunki).
• zaplanujmy specjalną teczkę na prace dziecka, wieszajmy rysunki dziecka na lodówce, pokazujmy w dobrze widocznym miejscu.

Rysunek przedszkolaka: dlaczego warto wspierać dziecko w nauce rysowania?

Dziecko, które często rysuje, ma możliwość kolorowania, ćwiczy sprawność dłoni, co jest podstawowym krokiem do nauki pisania.  Maluch rozwija swoją kreatywność, uczy się trudnej sztuki koncentracji, poznaje kształty i kolory, rozszerza wiedzę o świecie. Wszystko,  czego uczy się dziecko, wspomaga rozwój jego pamięci.

Opracowano na podstawie:

Fleck – Bangert R., „O czym mówią rysunki dzieci. Dostrzeganie i rozumienie zawartych w nich znaków. Poradnik dla rodziców i pedagogów”, Kielce, 2001.

Lowenfeld V., Brittain W., „Twórczość a rozwój umysłowy dziecka”, Warszawa 1977.

Szuman S.,  „Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej dziecka”, Warszawa 1988.

Wallon P., Cambier A., „Rysunek dziecka”, Warszawa 1993.