Punkty przełomowe w rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym

Okres przedszkolny to zdecydowanie jeden z najistotniejszych etapów rozwoju dziecka. W tym właśnie czasie maluch zdobywa nowe umiejętności, które okażą się potem niezbędne do osiągnięcia tzw. dojrzałości szkolnej. Zmiana dotychczasowego trybu życia, konieczność wstawania o określonych godzinach i nowe doświadczenia społeczne sprawiają, że kilkulatek powinien wtedy zacząć ewoluować na wielu płaszczyznach. Jakie są punkty przełomowe w rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym?

Punkt przełomowy w rozwoju emocjonalnym

Około 4. roku życia dziecko zaczyna dostrzegać własną odrębność, co często przejawia się wczesnodziecięcym egoizmem. Maluch zaznacza więc swoją obecność poprzez negowanie poleceń rodziców, chęć decydowania o sobie i potrzebę bycia ważnym.

Dla tego etapu rozwojowego bardzo charakterystyczne jest ogólne rozchwianie emocjonalne, nagłe wybuchanie płaczem, napady złości i gniewu czy ostentacyjne obrażanie się.

W okresie przedszkolnym dziecko intensywniej odczuwa wszystkie uczucia oraz bardzo szybko przechodzi z jednego stanu emocjonalnego w drugi. Czasami zdarza się, że niektóre zachowania pociechy mogą wydawać się rodzicom całkowicie niezrozumiałe, jednak niewykształcony układ nerwowy maluszka nie zawsze potrafi jeszcze odpowiednio reagować.

Warto również zauważyć, że w okresie przedszkolnym dziecko uczy się rozróżniać, nazywać i rozumieć poszczególne uczucia, zarówno swoje, jak i otoczenia. Wraz z rozwojem pociechy sposób wyrażania emocji staje się zdecydowanie mniej gwałtowny. Taki etap przeważnie trwa, aż do ukończenia przedszkola i wkroczenia w kolejny punkt przełomowy, jakim jest rozwój uczuć wyższych. 

Punkt przełomowy a doświadczenia społeczne

Dla malucha, który do tej pory otoczony był wyłącznie najbliższymi, samo pójście do przedszkola jest ogromnym punktem przełomowym. Krąg osób w życiu dziecka znacząco się rozszerza, co sprzyja rozwojowi społecznemu. Pociecha zaczyna dostrzegać potrzeby innych osób, staje się bardziej zaradna i samodzielna, a także dowiaduje się w jaki sposób nawiązywać nowe kontakty. Bogatsze środowisko sprawia, że przedszkolak uczy się kompromisu, współpracy oraz poznaje znaczenie różnych form społecznych. Z tego właśnie względu u dzieci w tym wieku bardzo popularne są zabawy w odgrywanie ról i „rodzinę”. Dodatkowo maluch potrafi już zauważyć, że kolega z grupy jest smutny albo poddenerwowany i sam zaczyna go pocieszać. Kilkulatek na tym etapie rozwoju dostrzega również, na czym polega zjawisko manipulacji. Wie w jaki sposób dostosować się do oczekiwań rodziców lub opiekunów w przedszkolu, aby otrzymać upragnioną nagrodę bądź pochwałę. Wszystkie te skoki rozwojowe są niezbędnym wstępem do rozpoczynającego się niedługo etapu edukacji szkolnej.

Punkt przełomowy – rozwój funkcji poznawczych

W okresie przedszkolnym następuje również dynamizacja funkcji poznawczych malca. U dziecka dochodzi do rozwoju pamięci, myślenia, koncentracji oraz mowy. Specyfika myślenia kilkulatka wiąże się bezpośrednio z czynnościami poznawczymi. Pociecha zaczyna posiadać zdolność świadomego zapamiętywania i odtwarzania danego wydarzenia. Dodatkowo u pięcioletniego dziecka powinny być już wystarczająco rozwinięte umiejętności mówienia. W tym wieku maluszek potrafi więc budować wielozdaniowe wypowiedzi, umie wyjaśnić znaczenie słów, a także opisywać cechy przedmiotów. Po ukończeniu 6. roku życia proces rozwoju mowy przedszkolaka powoli wygasa, a wszelkie zaniedbania w tym zakresie wymagają konsultacji ze specjalistą.

Punkt przełomowy w rozwoju fizycznym

U przedszkolaków pomiędzy 5. a 6. rokiem życia dochodzi do szybkiego przyrostu masy mięśniowej, a co za tym idzie u dziecka nasila się potrzeba ruchu. Maluchy zaczynają więc chętniej biegać, skakać, wspinać się oraz bawić. Może brakować im jeszcze jednak elastyczności i kontroli ruchów. W okresie przedszkolnym ewoluują też umiejętności utrzymywania ciała w równowadze, koordynacja wzrokowo-mięśniowa, a także zdolność wykonywania czynności manualnych.

Okres przedszkolny obfituje więc w wiele punktów przełomowych, które są niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju malca. Chociaż nadal jest to czas beztroskiej zabawy to nabywanie nowych umiejętności powoli przygotowuje pociechę do edukacji szkolnej. Bardzo istotne okaże się tutaj wsparcie rodziców i okazanie dużego zrozumienia dla niektórych zbyt impulsywnych zachowań dziecka. 

Bibliografia:
Jabłoński, S., Mechanizmy zmian rozwojowych na początku wieku przedszkolnego a proces edukacji dzieci, „Edukacja” 1 (97) 2007, str. 102-119.Jabłoński, S., Smykowski, B., Osiągnięcia i zagrożenia dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004.