Po co komu logopeda?

Przechodząc po przedszkolnych czy żłobkowych korytarzach, zdarza mi się słyszeć rozmowy rodziców z paniami opiekunkami, kiedy to rodzice pytają, a kto to jest logopeda i co on robi w naszym przedszkolu. Jedni rodzice pytają, bo nie wiedzą, inni, nie wiedząc nadal, milczą, a być może właśnie ich dziecku logopeda bardzo by się przydał. Nie ma co się wstydzić i milczeć, nie ma co się oburzać, że logopeda, to się przyda, ale dziecku, które chodzi do szkoły, a nie Waszemu dwulatkowi, bo możecie w ten sposób zaszkodzić i dziecku, i sobie. Jeżeli macie Państwo dziecko chodzące do przedszkola, i z tej racji bywacie często na przedszkolnym korytarzu, warto zapukać do gabinetu i spytać, jak logopeda ocenia poziom rozwoju mowy Państwa dziecka. Czy logopeda ma jakieś wskazówki, zalecenia do ćwiczeń w domu czy mowa dziecka rozwija się prawidłowo i nic nie trzeba robić, tylko się cieszyć. Nie tylko rodzice nie wiedzą kim jest i co robi logopeda, również podczas rozmów z lekarzami, położnymi słyszę: „a bo logopedzi to są ci od r”. Niekoniecznie. Już wyjaśniam kim jest logopeda, i jakie ma zadania.

Wychowanie słowem

W skład hasła „logopedia” wchodzi greckie „logos”, co znaczy „słowo” oraz „paideia” – „wychowanie”, czyli można powiedzieć, że logopedia, to nauka o „wychowaniu słowa”. Współczesny terapeuta mowy – logopeda XXI wieku, to nie tylko pani, która ćwiczy z dziećmi w przedszkolu podczas dodatkowych zajęć głoski, które są zniekształcone, choć oczywiście, to również robi logopeda.

Dzisiejszy logopeda, to specjalista, profesjonalista, ekspert, który spotyka się z rodzicami już na samym początku ich przygody z rodzicielstwem, kiedy to maluszek jest jeszcze w brzuchu u mamy (na szczęście jest coraz więcej szkół rodzenia, które oprócz zajęć z położną organizują również dla przyszłych rodziców spotkania z innymi specjalistami, m.in. z logopedą czy z psychologiem). Logopeda podczas takich spotkań tłumaczy, kiedy, i w jaki sposób tworzą są narządy odbiorcze i nadawcze mowy, pokazuje, w jaki sposób karmić dziecko naturalnie, a jak sztucznie, jakim sprzętem; omawia różnice między karmieniem naturalnym a sztucznym w kontekście pracy języka, warg itp. Logopedzi coraz częściej pojawiają się na szpitalnych oddziałach noworodkowych, podpowiadają świeżo upieczonym mamom, co robić, żeby dziecko efektywnie ssało, ale żeby też w ogóle zaczęło ssać. To również logopeda ocenia, czy są jakieś nieprawidłowości w obrębie kompleksu ustno – twarzowego (sprawdza budowę warg, języka, wędzidełka, podniebienia, itd.), sprawdza także u dziecka odruchy z obszaru ustno – twarzowego.

Czym jeszcze zajmuje się logopeda?

• profilaktyką wad wymowy, m.in. prowadząc grupowe i indywidualne zajęcia logopedyczne i logorytmiczne w żłobkach, klubach malucha i przedszkolach, przeprowadzając przesiewowe badania logopedyczne,
• terapią wad wymowy zarówno dzieci jak i dorosłych,
• terapią zaburzeń mowy,
• terapią zaburzeń głosu,
• terapią zaburzeń języka pisanego (dysleksja, dysgrafia, dysortografia),
• terapią karmienia i połykania.

Kiedy do logopedy?

Wbrew temu, co często mówią rodzicom pediatrzy, którzy każą rodzicom czekać, nie ma dolnej bądź górnej granicy wieku, kiedy to można dopiero pójść z dzieckiem na konsultację logopedyczną. Logopedzi pracują z dziećmi w każdym wieku – z noworodkami też! Należy skontaktować się z logopedą zawsze, natychmiast, nie zwlekając, kiedy mamy jakieś wątpliwości, obawy czy pytania dotyczące rozwoju mowy naszej pociechy, bądź też zastanawiamy się, czy używamy dobrego sprzętu: smoczków, łyżeczek, kubeczków do pojenia i karmienia dziecka albo chcemy porozmawiać na temat zabaw, ćwiczeń, które można z dziećmi wykonywać, aby prawidłowo postymulować ich mowę. Logopeda nie gryzie, jest po to, aby odpowiedzieć na nurtujące Państwa pytania, więc nie ma powodu, by obawiać się takiego spotkania i czekać z nim do drugiego, trzeciego czy piątego roku życia dziecka, zanim będzie za późno, bo tak, jak w innych dziedzinach życia w logopedii również ważny jest czas (interwencja w porę). Pamiętajcie drodzy rodzice, lepiej zapobiegać pewnym wadom niż je później długo leczyć.

Logopeda potrzebny od zaraz, jeśli:

• noworodek nie ssie piersi albo cały czas przy niej „wisi”
• trzymiesięczne dziecko nie reaguje na głos rodzica, opiekuna
• niemowlak ma cały czas otwartą buzię i wyciągnięty na brodę język
• 6-7 miesięczny maluch nie gaworzy, czyli nie powtarza, nie naśladuje zasłyszanych z otoczenia dźwięków, np. ma ma ma, ba ba ba
• 7 miesięczny maluch nie reaguje na swoje imię
• nie odwraca główki w kierunku źródła dźwięku
• nie słucha, gdy się do niego mówi
• roczne dziecko nie rozumie i nie wykonuje prostych poleceń
• podejrzewamy, że dziecko nie słyszy
• cały czas oddycha przez usta
• śpi z otwartą buzią
• dziecię mówi przez nos
• maluch ma przerośnięty trzeci migdał
• często pojawiają się infekcje górnych dróg oddechowych
• dziecko ślini się
• 18-miesięczne dziecko bierze wszystkie zabawki do buzi
• 18-miesięczne dziecko w ogóle nie mówi
• maluch ma problemy z gryzieniem, żuciem i połykaniem pokarmów
• dziecko mówi mało, niechętnie, cicho –  pod nosem
• mówi za wolno lub za szybko
• dziecko się jąka
• dziecię ma za krótkie wędzidełko pod językiem
• maluch mówiąc, wsuwa język między ząbki bądź też ociera nim o wargę – na każdym etapie rozwojowym jest to wada i wymaga terapii logopedycznej!
• dziecko ma wadę zgryzu

dwulatek:

• nie bawi się w zabawy „na niby”, nie potrafi udawać
• nie umie współdzielić uwagi
• w ogóle nie mówi albo mówi pojedyncze słowa i rozumie go tylko mama
• nie rozumie i nie wykonuje prostych poleceń
• nie nawiązuje kontaktu wzrokowego
• nie wykazuje zainteresowania mową

trzylatek:

• nie mówi „k”, „g”, „l”
• nie wymawia samogłosek ustnych
• nie buduje zdań

czterolatek:

• zamiast „s, z, c, dz” mówi: „ś, ź, ć, dź”
• nie umie opowiedzieć, co się wydarzyło, jak było w przedszkolu lub u babci
• nie zadaje pytań
• zamienia głoski dźwięczne na bezdźwięczne np. „koza – kosa”, „woda – fota”
• nie wypowiada prawidłowo większości głosek

pięciolatek:

• nie potrafi podzielić wyrazów na sylaby
• nie mówi poprawnie głosek: „sz, ż, cz, dż”

sześciolatek:

• mówi nieprawidłowo głoskę „r”

Drodzy rodzice, dziadkowie, opiekunowie żłobkowi, nianie mam nadzieję, że niniejszy artykuł jasno i zrozumiale przedstawił Wam osobę logopedy i jego rolę w życiu dziecka, ale tak naprawdę i całej rodziny. Pamiętajcie, logopeda nie jest tylko od poprawnej artykulacji trudnych głosek, ale jego zadaniem jest również praca nad rozumieniem i komunikacją po to, by słodki maluch wyrósł na samodzielnego, zaradnego człowieka, który będzie zrozumiały i będzie rozumiał, i bez większych trudności komunikował się z innymi ludźmi.