Objawy alergii pokarmowej u dziecka – zwróć uwagę na te symptomy

Alergia pokarmowa jest jedną z form nadmiernej, nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na występujące w środowisku substancje tolerowane przez osoby zdrowe. Szacuje się, iż dotyczy ona około 6% dzieci oraz 3% dorosłych. Zatem, jakie są najczęstsze objawy alergii pokarmowej u dziecka? Czym różni się alergia pokarmowa od często mylonej z nią nietolerancji pokarmowej?

Alergia pokarmowa u dziecka – definicja i czynniki predysponujące do choroby

Alergia pokarmowa jest podobnie jak alergiczny nieżyt nosa, czy też pokrzywa IgE-zależna jedną z form nadwrażliwości alergicznej. W przeważającym odsetku przypadków jej objawy są związane z reakcją IgE-zależną i pojawiają się zwykle po 2 godzinach od spożycia uczulającego produktu. Co więcej, pewną formą nietolerancji pokarmowej jest celiakia, czyli glutenozależna enteropatia przejawiająca się zależnym od glutenu uszkodzeniem jelit.

Jeśli chodzi o czynniki predysponujące do wystąpienia u danego pacjenta alergii pokarmowej, to można spośród nich wymienić:

• dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób alergicznych – szczególnie predysponujące do choroby są alergie u rodziców i rodzeństwa,
• AZS (atopowe zapalenie skóry) w pierwszych 3 miesiącach życia – alergia pokarmowa często stanowi jedno z ogniw tak zwanego marszu alergicznego. Składają się na niego w kolejności AZS, alergia pokarmowa, katar sienny i astma oskrzelowa,
• wiek – alergia pokarmowa jest typowa dla najmłodszych dzieci. Często jej objawy są obserwowane już u niemowlaków.

Alergia pokarmowa u dziecka – najczęściej uczulające pokarmy

Objawy alergii pokarmowej mogą wywołać praktycznie wszystkie produkty spożywcze. Niemniej jednak za blisko 90% reakcji nadwrażliwości odpowiada jedynie kilka z nich. Tak więc najczęściej alergizującymi produktami spożywczymi są:

• mleko krowie,
• jajka,
• ryby i owoce morza,
• różnego rodzaje orzechy,
• soja i gluten.

Co warte zaznaczenia, w przypadku alergii pokarmowej często występuje zjawisko tak zwanych reakcji krzyżowych. Oznacza to, iż przykładowo dziecko uczulone na jeden rodzaj orzechów (na przykład ziemne) reaguje również w sposób nieprawidłowy na inne gatunki orzechów.

Alergia pokarmowa u dziecka – czym różni się od nadwrażliwości?

Główną różnicą pomiędzy alergią pokarmową a nietolerancją pokarmową jest fakt, iż ta pierwsza ma podłoże immunologiczne. W przypadku nietolerancji (na przykład laktozy) objawy są związane z niedoborem odpowiednich enzymów trawiących. Zważywszy jednak na często podobny obraz kliniczny (biegunka i bóle brzucha) oba te stany są niejednokrotnie mylone przez samych rodziców, jak i lekarzy. Rozstrzygające są testy skórne oraz testy prowokacyjne. Te ostatnie polegają na podaniu dziecku niewielkiej ilości podejrzewanego o wywoływanie objawów pokarmu. W przypadku alergii pokarmowej symptomy nadwrażliwości pojawiają się zazwyczaj do 2 godzin.

Alergia pokarmowa u dziecka – obraz kliniczny

Objawy alergii pokarmowej mogą być bardzo zróżnicowane. Niemniej jednak najczęściej obejmują one bóle brzucha o charakterze kolkowym, zaparcia, czy też przewlekłą biegunkę (50-80%). Spośród innych objawów można wymienić:

• objawy skórne (20-40%) – pokrzywka, czy też atopowe zapalenie skóry,
• ze strony układu oddechowego (10-25%) – alergiczny nieżyt nosa, astma oskrzelowa, nawracający kaszel, kichanie,
• objawy oczne – alergiczne zapalenie spojówek,

Jedynie u około 3% chorych z alergią pokarmową dochodzi do wystąpienia ciężkiej reakcji nadwrażliwości mogącej zagrażać nawet życiu. Na jej pojawienie się wskazują świszczący oddech, duszność, niemożność mówienia, kolkowe bóle brzucha, obrzęk i zaczerwienie okolicy twarzy, czy też pokrzywka. Co warte zaznaczenia, zaobserwowanie takich objawów wymaga domięśniowej podaży adrenaliny oraz wezwania pogotowania ratunkowego. Wspomniany lek jest najczęściej przepisywany rodzicom dzieci, u których wystąpiła wcześniej ciężka reakcja nadwrażliwości lub wstrząs anafilaktyczny.

Co warte jeszcze zaznaczenia, u części maluchów może występować tak zwana reakcja późna oraz alergia indukowana wysiłkiem. W tym pierwszym przypadku objawy alergii występują po około 6-8 godzinach od kontaktu z alergenem. Jeśli chodzi o alergię indukowaną wysiłkiem, to w jej przypadku symptomy nadwrażliwości występują jedynie, gdy po zjedzeniu alergenu dziecko podejmuje aktywność fizyczną.

Słowem zakończenia, alergia pokarmowa wbrew obiegowej opinii jest chorobą bardzo niebezpieczną. U części pacjentów może bowiem prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, który stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Formami jej leczenia są dieta eliminacyjna oraz tak zwane odczulanie.

Bibliografia:
Alergia pokarmowa u dzieci – dr med. Urszula Jedynak-Wąsowicz
Interna Szczeklika 2018/19