Nieterminowe płacenie alimentów – co robić?

Spory sądowe o zasądzenie alimentów są bardzo powszechne i mogą dotyczyć w zasadzie każdego. Zgodnie bowiem z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Jednak niekiedy samo uzyskanie wyroku zasądzającego rentę alimentacyjną nie oznacza niestety automatycznie, iż dziecko będzie otrzymywać należne mu pieniądze, bowiem nierzadko zdarza się, iż rodzic skutecznie uchyla się od obowiązku alimentacyjnego lub nie spełnia go na czas. Co można zrobić w takiej sytuacji?

Wyrok zasądzający alimenty – egzekucja komornicza

Należy wiedzieć, iż w sprawach alimentacyjnych sąd z urzędu nadaje wyrokowi, w którym zasądza się alimenty tzw. klauzulę wykonalności. Klauzula ta oznacza, iż uprawniony do alimentów może w każdej chwili złożyć wniosek o egzekucję świadczeń alimentacyjnych do komornika. Zatem w interesie zobowiązanego do płacenia alimentów jest, by regulować swoje zobowiązania i nie dać podstaw do wszczęcia egzekucji, bowiem komornik będzie pobierał nie tylko same alimenty, ale także obciąży dłużnika kosztami samej egzekucji. Uprawniony do egzekucji nie musi wskazywać komornikowi miejsca pracy dłużnika alimentacyjnego, czy jego innych źródeł dochodu, bowiem komornik ma możliwość sprawdzenia dłużników w przeznaczonych do tego bazach informacyjnych – wskazuje adwokat Agata Koschel-Sturzbecher, specjalizująca się w prawie rodzinnym i alimentacyjnym.

Aby wszcząć wniosek o egzekucję komorniczą świadczeń alimentacyjnych należy złożyć pisemny wniosek o wszczęcie i przeprowadzenie egzekucji na podstawie orzeczenia zasądzającego alimenty, należy także dołączyć w oryginale wyrok z klauzulą wykonalności.

Dodać należy również, iż osoby, które nie regulują swoich zobowiązań alimentacyjnych można wpisać do tzw. Krajowego Rejestru Długów, osoby tam widniejące nie mogą liczyć np. na udzielenie kredytu w banku, czy nawet na kupienie czegokolwiek na raty. Dłużnik alimentacyjny powinien być zaznajomiony także z takimi konsekwencjami swojego postępowania. Co więcej, w przypadku, gdy egzekucja komornicza będzie nieskuteczna, a świadczenie z funduszu alimentacyjnego nie może być wypłacone, wówczas można pozwać o alimenty pozostałych członków rodziny dłużnika, najczęściej będą to dziadkowie.

Więcej o egzekucji alimentów: https://poznanrozwod.pl/rozwod/alimenty/egzekucja-alimentow/

Czy niepłacenie alimentów jest przestępstwem?

Zgodnie z przepisem art. 209 §  1 kodeksu karnego: Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega karze grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Co więcej, przepis § 1a tego przepisu wskazuje, iż jeżeli sprawca czynu określonego w powyższym paragrafie naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności nawet do 2 lat.

Wskazać w tym miejscu należy na wyrok Sądu Najwyższego, w którym stwierdzono, iż rozpoznawanie spraw o przestępstwa określone w art. 209 k.k. wymaga wnikliwego badania okresów niealimentacji, z uwzględnieniem wszystkich ewentualnych wcześniejszych skazań tak prawomocnych, jak i nieprawomocnych. Elementy te rzutują zarówno na prawidłowe określenie tożsamości czynu pod względem czasu jego popełnienia, ustalenia ilości popełnionych czynów, przyjęcia prawidłowej kwalifikacji prawnej, jak i wysokości kary. Z prawidłowego ustalenia czasu trwania przestępstwa wynikają także konsekwencje dotyczące biegu przedawnienia czy też recydywy wskazanej w art. 64 § 1 k.k.(tak, wyrok SN  z dnia 23 lutego 2021 r., sygn. akt III KK 401/20).

W przypadku oceny, czy niepłacenie alimentów będzie stanowiło przestępstwo jest niezbędna analiza, czy obowiązek alimentacyjny został określony w sposób formalny oraz przede wszystkim jaka jest wysokość zaległości. Pamiętać należy, iż przestępstwem nie alimentacji nie będzie niepłacenie alimentów, które rodzice jedynie ustalili na podstawie umowy ustnej. Musi to być określone wyrokiem sądu, ugodą zawartą przed sądem lub umową.

Kto może zgłosić niepłacenie alimentów?

Aby niealimentacja była ścigana przez odpowiednie organy należy złożyć wniosek, bowiem jest to przestępstwo ścigane jedynie na wniosek, co oznacza konieczność złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. Czyli w razie braku takiego wniosku organy ścigania nie będą prowadzić postępowania z urzędu. Wg przepisu art. 209 kodeksu karnego wniosek taki może złożyć:

• pokrzywdzony- najczęściej będzie to dziecko, które nie otrzymuje alimentów, ale w jego imieniu (w przypadku dzieci małoletnich) będzie musiał wystąpić rodzic, któremu powierzono władzę rodzicielską,
• organ pomocy społecznej,
• organ podejmujący działania wobec dłużnika alimentacyjnego.

Jednak w przypadku, gdy pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów ściąganie przestępstwa niealimentacji odbywa się z urzędu.

Alimenty z funduszu alimentacyjnego – kiedy można się starać o wypłatę?

O pieniądze z funduszu mogą się starać tylko osoby, które:

• posiadają zasądzone alimenty, które były niepłacone i egzekucja komornicza okazała się bezskuteczna,
• dochód na jedną osobę w rodzinie nie przekracza 900 zł (kwota ta co trzy lata ulega zwiększeniu o wskaźnik waloryzacji),
• osoba uprawniona do alimentów nie ukończyła 18 lat lub w przypadku kontynuowania nauki- 25 lat.

Wg danych GUS w 2020 r. przeciętna kwota świadczeń alimentacyjnych z funduszu alimentacyjnego wynosiła 411, 8 zł. Należy mieć na uwadze, iż kwota uzyskiwana z funduszu nie będzie wyższa niż 500 zł miesięcznie.

Należy mieć na uwadze, iż fundusz alimentacyjny nie wypłaca alimentów z urzędu, osoba zainteresowana takim świadczeniem musi złożyć stosowny wniosek. Fundusz wypłaca też tylko alimenty bieżące, nie wypłaca zaległych rent alimentacyjnych.