Nieleczona angina u dziecka i konsekwencje

Angina to typowa choroba wieku dziecięcego. Na zwiększoną liczbę zachorowań wpływa przede wszystkim niedojrzałość układu odpornościowego u dzieci, a także bezpośredni kontakt z rówieśnikami, który stanowi najprostszy sposób zakażenia bakteriami z grupy paciorkowców. Angina wymaga natychmiastowego i ukierunkowanego leczenia, gdyż powikłania powstające w wyniku niedoleczenia tej infekcji bywają bardzo poważne. Czym grozi nieleczona angina u dziecka lub źle leczona?

Ostre zapalenie gardła i migdałków czyli angina

Angina to ostre zapalenie migdałków, zazwyczaj podniebiennych, a także pozostałych struktur chłonnych znajdujących się w gardle. Choroba może być wynikiem zarówno infekcji wirusowej lub bakteryjnej, jak i silnej reakcji alergicznej.

Infekcja pojawia się z reguły u dzieci w wieku 4–14 lat, a jej wystąpienie jest związane z rozwojem naturalnych mechanizmów obronnych. Angina jest chorobą zakaźną, gdyż rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową. Nieleczona lub leczona zbyt późno może być przyczyną bardzo niebezpiecznych dla zdrowia powikłań.

Miejscowe powikłania anginy

Ropień okołomigdałkowy, ropień zagardłowy, ropne zapalenie zatok przynosowych, zakrzepowe zapalenie żyły wewnętrznej szyjnej, a także ropne zapalenie ucha środkowego to najczęstsze, miejscowe powikłania anginy.

Ropień okołomigdałkowy

Jest zbiorniczkiem wypełnionym ropą. Powstaje pomiędzy torebką migdałka podniebiennego a boczną ścianką gardła na skutek rozszerzania się procesu zapalnego. Choć zazwyczaj występuje u nastolatków, może się także pojawić u mniejszych dzieci. Jego najbardziej charakterystyczne objawy wysoka gorączka, ostry ból gardła, trudności w połykaniu i nieprzyjemny zapach z ust. W skrajnym przypadku mogą się pojawić trudności z otwarciem jamy ustnej czyli popularny szczękościsk. Dziecięcy ropień okołomigdałkowy występuje najczęściej po jednej stronie gardła i zazwyczaj towarzyszy mu też ból jednego ucha. 

Ropień zagardłowy

Powstaje w wyniku przedostania się ropy za tylną ścianę gardła. Początkowo rozwija się bezobjawowo, ale w efekcie prowadzi do zaburzeń w oddychaniu, które z kolei mogą powodować duszności.
Zarówno w przypadku ropnia okołomigdałkowego, jak i zagardłowego niezbędne jest nacięcie zbiornika z ropą oraz  kuracja antybiotykowa.

Zakrzepowe zapalenie żyły

Proces zapalny w obrębie szyi prowadzi czasami do zapalenia węzłów chłonnych, co może być bezpośrednią przyczyną tętniaka lub zakrzepicy żyły szyjnej wewnętrznej.

Ropne zapalenie ucha środkowego

Objawia się gorączką, upośledzeniem słuchu oraz bardzo silnym, pulsującym bólem ucha.

Ogólnoustrojowe powikłania anginy

Nieleczona angina może również odpowiadać za schorzenia ogólnoustrojowe. Skutki niepodjęcia leczenia w odpowiednim czasie mogą być bardzo niebezpieczne.

Gorączka reumatyczna, kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie płuc, a także zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i sepsa to najczęstsze powikłania po niedoleczonej anginie.

Gorączka reumatyczna

U dzieci gorączka reumatyczna rozwija się zazwyczaj jako powikłanie anginy paciorkowcowej. Nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na antygeny paciorkowca prowadzi do powstania zmian w różnych narządach wewnętrznych. Ryzyko pojawienia się tego schorzenia wzrasta wraz z ilością zachorowań na anginę i dotyczy głównie dzieci w wieku 5–15 lat. Gorączka reumatyczna bywa odpowiedzialna za bardzo niebezpieczne zapalenie serca, stawów, a nawet niektóre choroby skóry. W skrajnych przypadkach prowadzi do rozwoju nabytych wad serca u dzieci.

Kłębuszkowe zapalenie nerek

Jest skutkiem zaburzenia funkcji układu odpornościowego związanego z antygenem paciorkowca. Pierwsze objawy, takie jak obrzęk w okolicy twarzy i kostek oraz krew w moczu, pojawiają się dopiero po około trzech tygodniach po wystąpieniu anginy. W wyniku tej choroby podnosi się ciśnienie tętnicze krwi, co z kolei może spowodować u dziecka kryzę nadciśnieniową i  silne drgawki.

Podsumowanie

Powikłania powstające w wyniku niepodjęcia leczenia anginy u dziecka są bardzo poważne. Najczęściej dochodzi do powstawania bolesnych ropni, a nierzadko rozwijają się także poważne wady serca, choroby płuc i schorzenia nerek. Podstawą w leczeniu anginy bakteryjnej jest przede wszystkim antybiotykoterapia, która jednak nie wyklucza leczenia objawowego. Terapia trwa zwykle 10 dni. Aby ustrzec się przed groźnymi powikłaniami, warto zadbać o całkowite wyleczenie wszystkich dolegliwości i stosowanie leków według zaleceń pediatry, nawet jeśli wcześniej nastąpi znaczna poprawa zdrowia.

Bibliografia:
1. Engelman R., Shahian D., Shemin R. i wsp.: The Society of Thoracic Surgeons practice guideline series: antibiotic prophylaxis in cardiac surgery, part II: antibiotic choice. Ann. Thorac Surg., 2007; 83: 1569-1576.
2. Dziekiewicz M., Radzikowski A.: Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, Pediatr Med Rodz 2016, 12 (2), str. 141–149.