Na czym polega badanie ultrasonograficzne i jak przygotować do niego dziecko?

Badanie ultrasonograficzne (USG) jest całkowicie bezinwazyjną, bezbolesną i bezpieczną dla zdrowia metodą obrazowania tkanek. Jego wykonanie jest często pierwszym etapem diagnostyki i pozwala na wykrycie wielu groźnych dla zdrowia i życia chorób. Zatem, na czym polega badanie ultrasonograficzne i jak przygotować do niego dziecko?

Badanie ultrasonograficzne – na czym polega?

Aparat do USG składa się zasadniczo z monitora oraz podłączonej do niego głowicy, która emituje i odbiera ultradźwięki. Zasada działania urządzenia w głównej mierze opiera się na zjawisku różnego stopnia odbijaniu generowanych fal przez obrazowane tkanki. Co warte jeszcze zaznaczenia, badanie USG jest badaniem dynamicznym. Oznacza, to iż obraz jest generowany w czasie rzeczywistym, co jest szczególnie przydatne na przykład przy ocenie serca (ECHO serca).

W tym miejscu warto jeszcze zaznaczyć, iż badanie USG ma pewne techniczne ograniczenia. Największymi z nich są brak możliwości przechodzenia fal ultradźwiękowych przez kości oraz powietrze. Skutkuje to brakiem możliwości obrazowania struktur leżących wewnątrz czaszki (wyjątek stanowi USG przezciemiączkowe wykonywane u noworodków) oraz narządów wypełnionych powietrzem (na przykład jelit).

Closeup of male doctor moving ultrasound probe on pregnant woman’s stomach in hospital

Badanie ultrasonograficzne – jak przebiega?

Przebieg badania USG jest podobny bez względu na obrazowany obszar. Tak więc lekarz na wstępie nakłada na skórę specjalny żel. Jego zadaniem jest wyeliminowanie zakłócającej obraz warstwy powietrza pomiędzy głowicą a skórą. Następnym krokiem jest przyłożenie głowicy i manewrowanie nią po badanym obszarze. Czas całego badania jest zmienny i zależy od pacjenta (na przykład otyłość), celu badania, jak i doświadczenia wykonującego.

Badanie USG jest badaniem bezbolesnym. Część pacjentów może odczuwać jednak niewielki dyskomfort związany z koniecznością silniejszego przyciśnięcia głowicy lub jej przesuwania po kościach (na przykład żebrach w trakcie badania ECHO). Jeśli chodzi o inwazyjność i bezpieczeństwo badania USG, to brak jest dowodów naukowych o jego negatywnym wpływie na zdrowie. Bezpieczne jest nawet wykonywanie wielu badań tej samej okolicy w krótkich odstępach czasu. Zważywszy na bezpieczeństwo, bezinwazyjność i bezbolesność, badanie USG jest metodą obrazowania z wyboru u kobiet ciężarnych i dzieci.

Badanie ultrasonograficzne brzucha u dzieci – przygotowanie do badania

Badanie USG jamy brzusznej jest najczęściej wykonywanym badaniem ultrasonograficznym i praktycznie jedynym wymagającym wcześniejszego przygotowania. Tak więc przed USG brzucha konieczne jest:

• unikanie jedzenia przez 6 godzin przed badaniem – dopuszczalne jest picie niegazowanej wody. W przypadku noworodków wskazane jest wykonanie badania po około 60-90 minutach od ostatniego posiłku. U dzieci starszych czas ten powinien być wydłużony,
• przyjęcie leków przyjmowanych na stałe około 1 godziny przed badaniem,
• unikanie żucia gumy i picia gazowanych napojów w dniu poprzedzającym badanie – gazy zawarte w jelitach mogą bowiem uniemożliwić badanie lub znacznie je utrudnić. Wynika to z faktu, iż gazy w jelitach mogą przysłaniać inne narządy jamy brzusznej,
• unikanie jedzenia posiłków wzdymających w dniu poprzedzającym badanie – dieta lekkostrawna przez kilka dni przed USG jest szczególnie zalecana pacjentom ze skłonnością do wzdęć,
• przyjęcie w dniu poprzedzającym badanie i w dniu badania leku hamującego gromadzenie się gazów w jelitach – w kwestii zalecanych dawek leku należy zawsze skonsultować się z lekarzem mającym wykonywać badanie lub lekarzem rodzinnym.

Co warte jeszcze zaznaczenia, w celu oceny pęcherza moczowego i gruczołu krokowego u mężczyzn wskazane może być badanie na pełnym pęcherzu. Badanie bezpośrednio po mikcji jest z kolei konieczne w celu oceny zalegania moczu (czynnik ryzyka ZUM).

Słowem zakończenia, badanie USG jest stosunkowo łatwo dostępną i bezpieczną metodą obrazowania tkanek. Jego wykonanie jest bezpieczne i zazwyczaj bezbolesne nawet dla najmłodszych pacjentów.

Bibliografia:
Ultrasonografia – dr n. med. Piotr Grzanka
Radiologia pod redakcją Bogdana Pruszyńskiego i Andrzeja Cieszanowskiego