Łożysko przodujące – kiedy może być zdiagnozowane i co oznacza?

Łożysko jest niezbędnym narządem powstającym w okresie ciąży i usuwanym tuż po jej zakończeniu. Stanowi łącznik między matką a rozwijającym się dzieckiem. Od jego kondycji zależy przebieg ciąży. Niestety nie zawsze rozwija się w prawidłowy sposób. W około 1% przypadków powstaje łożysko przodujące. Co to oznacza i z czym się wiąże?

Po co powstaje łożysko?

Łożysko to narząd powstający jedynie w ciąży. Służy do bezpośredniego dostarczania do dziecka substancji odżywczych, produktów przemiany materii oraz tlenu. Dzięki temu następuje trwała wymiana między krwiobiegiem matki i dziecka. W prawidłowym przebiegu ciąży łożysko umiejscawia się na ścianie macicy.

Łożysko przodujące jako powikłanie ciążowe

W około 0,1-1% wszystkich ciąż występuje łożysko przodujące. Powstaje ono wtedy, kiedy organ umiejscawia się bezpośrednio nad ujściem szyjki macicy lub w bliskim jego sąsiedztwie. Ułożony jest częściowo lub całkowicie w dolnej części macicy, tuż przy szyjce lub całkowicie ją zakrywając. Nie jest to sytuacja korzystna. Uważa się ją za patologię, będącą najważniejszą przyczyną krwawień w ciąży. W skrajnych przypadkach prowadzi do krwotoku.

Łożysko przodujące jest niebezpieczne, ponieważ jego umiejscowienie sprawia, że gdy szyjka się otworzy i rozciągnie w czasie akcji porodowej zostanie ono wyrwane ze ściany macicy, gdzie się zagnieździło. W prawidłowym przebiegu ciąży łożysko rodzi się tuż po urodzeniu dziecka.

Istnieją różne stopnie ciężkości związane z łożyskiem przodującym, określane na podstawie tego, jak blisko łożysko umiejscowiło się szyjki macicy, czy zakrywa ją czy też nie.

• typ I i II uznawany jest za mniejszy problem,
• typ III i IV reprezentują poważny problem

Często termin łożysko przodujące jest nadużywany przez kobiety w ciąży, które używają go do określenia łożyska nisko usadowionego.

Kto jest narażony na łożysko przodujące?

Nie są znane wszystkie przyczyny powstania łożyska przodującego. Wiadomo, jakie są czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia nieprawidłowości.

• najmniejsze ryzyko na łożysko przodujące występuje w pierwszej ciąży, wzrasta wraz z kolejnymi porodami. Dzieje się tak dlatego, że w błonie śluzowej macicy pozostają zmiany po kolejnych ciążach, są one mniej przystosowane do zagnieżdżenia się. U wieloródek ryzyko wystąpienia łożyska przodującego wzrasta do 5%,
• ryzyko powstania łożyska przodującego wzrasta u kobiet, u których problem wystąpił w poprzednich ciążach,
• przebyte łyżeczkowanie macicy,
• przebyte cięcie cesarskie,
• zapłodnienie in vitro,
• ciąża wielopłodowa (łożysko przodujące wynika ze zwiększonego rozmiaru łożyska)
• wady wrodzone płodu,
• ciężarna w starszym wieku.

Jak rozpoznaje się łożysko przodujące?

Do rozpoznania łożyska przodującego konieczne jest badanie USG. Coraz częściej korzysta się również z rezonansu magnetycznego. Łożysko przodujące można diagnozować po 20 tygodniu ciąży, kiedy łożysko znajduje się w dolnej części macicy i zasłania ujście szyjki macicy. 

Sygnałami, które informują o problemie są plamienia i krwawienia w ciąży, zazwyczaj nieoczekiwane, występujące na przykład nocą. Krwawienia najczęściej są niewielkie i raczej niebolesne, mogą im towarzyszyć rytmiczne skurcze macicy. Po pierwszych krwawieniach występują kolejne, które zdarzają się częściej i są coraz obfitsze.

Jednak krwawienia występują jedynie w 20% przypadków stwierdzonego łożysko przodującego. W aż 80% przypadkach kobieta nie zauważa u siebie żadnych objawów, a diagnoza wskazująca na łożysko przodujące przyjmowane jest z zaskoczeniem.

Leczenie łożyska przodującego

Sposób postępowania uzależniony jest od wieku ciąży. Ze względu na powagę sytuacji najczęściej niezbędna jest hospitalizacja i podawanie leków. Każdorazowo konieczny jest ścisły monitoring ciąży, zazwyczaj ograniczenie aktywności do minimum, głównie leżenie w ciąży i korzystanie ze wsparcia najbliższych. Niewskazane jest współżycie. Niezbędna jest też zmiana diety, która powinna być bogata w błonnik, żeby można było bez problemu oddawać stolec.

Czasami problem ustępuje sam. Im młodsza ciąża, tym większa szansa, że problem z łożyskiem przodującym zniknie. To dlatego, że łożysko może się przemieszczać wraz ze wzrostem płodu i macicy. Potwierdzają to statystyki – u aż 30% wszystkich kobiet w ciąży przed 20 tygodniem ciąży łożysko znajduje się tuż przy szyjce macicy.

Często występowanie łożyska przodującego powiązane jest z nieprawidłowym ułożeniem płodu, np. pośladkowym. Niestety łożysko przodujące może sprzyjać wystąpieniu wad u płodu, niedokrwistości, wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu. Jest również niebezpieczne dla matki. W skrajnie niekorzystnym umiejscowieniu może skończyć się usunięciem macicy.

Łożysko przodujące to bezwzględne wskazanie do zakończenia ciąży przez cięcie cesarskie. Tylko w nielicznych sytuacjach (gdy łożysko nie przysłania ujścia macicy) możliwy jest poród drogami natury.

Na koniec dobra wiadomość. Choć łożysko przodujące to poważny problem, to aż 99% ciąż kończy się powodzeniem. Dlatego warto zachować spokój i nie stresować się na zapas, ale stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego ciążę.