Liczenie na palcach

Pierwsze kroki w przygodzie z nauką matematyki mogą przysparzać dzieciom niemałych kłopotów. Maluchom w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym trudno bowiem jeszcze wyobrazić sobie konkretne liczby, dlatego najprostsze rachunki wykonują tylko wtedy, kiedy osobiście są w stanie policzyć dane obiekty. W zależności od dostępności przedmiotów mogą to być zarówno zabawki czy patyczki, jak i kasztany, kamyczki, a nawet palce. Wbrew pozorom to jednak właśnie liczenie na palcach efektywnie
rozwija zdolności matematyczne naszych pociech. Jak nauczyć więc dziecko liczyć na palcach?

Dlaczego maluchy liczą na palcach?

Dzieciom w wieku 5-8 lat nawet najprostsze rachunki matematyczne sprawiają dużo trudności. Wykonywanie różnych działań na liczbach, w tym dodawanie i odejmowanie wydaje im się wtedy nieco przytłaczające. Dodatkowo na tym etapie rozwoju maluchy nie są jeszcze w stanie wyobrazić sobie wartości liczb, bo nie mają rozwiniętego abstrakcyjnego myślenia. Potrzebują więc jakiś
konkretnych elementów zbioru zastępczego, które zostaną ich tymczasowym substytutem cyfr. Jeśli pociechy nie mają nic innego pod ręką to najczęściej wykorzystują do tego celu swoje palce. Własne dłonie zastępują najmłodszym różne obiekty, a ruch zginania i prostowania palców symbolizuje czynność dodawania bądź odejmowania. Potem wystarczy jedynie policzyć wyprostowane palce i pociecha zna już
ostateczny wynik danego działania.

Jak liczenie na palcach wpływa na rozwój dziecka?

Jeśli dziecko dojdzie do wniosku, że nieobecne przedmioty może z powodzeniem zastąpić palcami to wtedy zaczyna się nowy etap rozwojowy w jego życiu. Specjaliści fachowo nazywają go nabieraniem umiejętności liczenia na zbiorach zastępczych. Tego typu osiągnięcie rozwojowe przede wszystkim umożliwia malcowi efektywne rozwiązywanie zadań matematycznych, chociaż dziecko nie widzi bezpośrednio danych obiektów (np. pociągów, tygrysów, samolotów). Stanowi również ogromny krok na drodze nauki do myślenia bardziej abstrakcyjnego. Jeżeli sześcioletni brzdąc potrafi szybko, a tym bardziej skutecznie liczyć na palcach, to znak mówiący, że jego rozwój przebiega prawidłowo. Warto też pamiętać, że liczenie na palcach znakomicie rozwija u dzieci koordynację ręki i oka, co okaże się potem kluczowe w nauce pisania oraz rysowania.

Okres liczenia na palcach u części pociech trwa dosyć długo, nawet do drugiej klasy szkoły podstawowej. Niektórzy rodzice zabraniają już wtedy maluchom liczenia na palcach, jednak nie zawsze przynosi to oczekiwany rezultat. Każde dziecko rozwija się we własnym tempie, a jednocześnie musi przejść przez wszystkie etapy kształtowania umiejętności liczenia.

Nie da się przy tym żadnego z nich przeskoczyć, ale można próbować skrócić czas jego trwania.

Jak wspomóc pociechę w nauce liczenia na palcach?

Naukę liczenia na palcach, warto rozpocząć od uświadomienia dziecku, jaką moc matematyczną ma we własnych rękach. Poproś pociechę, aby pokazała dłonie i po kolei odliczała palce. Na dalszych etapach można spróbować wykorzystać proste ćwiczenia, np. odliczanie palców w dół lub szukanie konkretnych palców (np. pokaż mi palec numer trzy). Takie proste triki pomagają malcowi nauczyć się liczyć do dziesięciu.

Potem należy już wprowadzić podstawowe działania dodawania i odejmowania. Dobrym rozwiązaniem okaże się poproszenie brzdąca, aby pokazał np. pięć palców, a następnie jeszcze dwa.

Potem trzeba powiedzieć dziecku, żeby policzyło wszystkie palce razem i podało prawidłową odpowiedź. Tego typu ćwiczenie efektywnie wspomaga w nauce podstaw matematyki oraz doskonale sprzyja treningom pamięci. 
 
Liczenie na palcach to nie tylko nauka, ale też dla większości dzieci świetna zabawa. Dzięki gestykulacji oraz wykonywaniu prostych działań matematycznych maluchy lepiej radzą sobie z podstawowymi zadaniami i łatwiej rozwiązują poszczególne równania. Warto również pamiętać, że liczenie na paluszkach to doskonały wstęp do edukacji innych zasad matematyki, w tym późniejszego opanowywania tabliczki mnożenia. 

Bibliografia:Szczygieł M., Cipora K., Hohol M., Liczenie na palcach w ontogenezie i jego znaczenie dla
rozwoju kompetencji matematycznych, Psychologia Rozwojowa 2015, tom 20, nr 3.Zaremba D., Jak
tłumaczyć dzieciom matematykę. Poradnik nie tylko dla rodziców, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2014.