Lękliwe dziecko

Dzieciństwo to szczególny etap życia, w którym każdy młody człowiek uczy się otaczającego go świata. Jednocześnie to okres pełen nowych wyzwań, trudności oraz zmian emocjonalnych, poznawczych i fizycznych. Nic więc dziwnego, że niektóre pociechy stają się wtedy nadmiernie lękliwe. Na taki rozwój sytuacji wpływ ma nie tylko temperament dziecka, ale też dotychczasowe doświadczenia życiowe, sposób wychowania przez rodziców, a nawet środowisko. Czym cechuje się lękliwe dziecko i jak można skutecznie mu pomóc?

Zaburzenia lękowe u dzieci

Lęk jest całkowicie naturalną reakcję organizmu, z którą do czynienia ma każdy z nas. Dzięki niemu jesteśmy bowiem w stanie ocenić stopień niebezpieczeństwa danej sytuacji, podejmować lepsze decyzje oraz tworzyć własne strategie pomagające poradzić sobie w trudnych momentach. Podobną rolę lęk pełni też w życiu dziecka. Warto przy tym zdawać sobie sprawę, że dziecięcy niepokój przybiera różne oblicza.

W pierwszych latach życia maluszka przeważnie mamy do czynienia z lękami rozwojowymi o ogólnym charakterze. Mogą one dotyczyć zarówno aspektów przestrzennych, jak i wizualnych bądź słuchowych.

Na tym etapie wiele pociech boryka się również ze strachem związanym z nagłym rozstaniem z rodzicami. Takie obawy najczęściej samoistnie znikają wraz z rozwojem malca. Czasami zdarza się, że z upływem czasu dziecko boi się coraz mocniej, a wszelkie objawy niepokoju stają się jeszcze bardziej nasilone. Wtedy konieczne okaże się rozpoczęcie specjalistycznej terapii przy odpowiednim wsparciu rodziców.

Po czym poznać, że dziecko się boi?

Każdy lęk składa się z kilku istotnych elementów – emocjonalnych, poznawczych, somatycznych i behawioralnych. Z pewnością z niepokojem musi się mierzyć maluch, u którego można zaobserwować skłonności do nadmiernego zamartwiania się, ciągłego analizowania tych samych momentów czy unikania sytuacji wzbudzających lęk. Zazwyczaj lękliwe pociechy skarżą się również na dolegliwości żołądkowo-jelitowe, bóle w okolicy podbrzusza oraz przyśpieszone bicie serca. Bardzo często muszą się
też zmagać z nadmiernym poceniem, spłyconym oddechem, drżeniem oraz sztywniejszą postawą ciała.

Lękliwe dzieci mogą także regularnie obgryzać paznokcie, ssać kciuk lub moczyć się.

Długotrwałemu niepokojowi towarzyszą również zaburzenia koncentracji, drażliwość i niechęć do zabawy. 

Jak skutecznie pomóc dziecku w pokonywaniu lęków?

Dla zlęknionego malca kluczowe okaże się wsparcie rodziny i najbliższych. Zdecydowanie nie powinno się bagatelizować takiego stanu rzeczy, a tym bardziej upominać pociechę bądź porównywać ją do odważniejszych rówieśników. Unikanie sytuacji, które wzbudzają lęk również nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, a może tylko jeszcze pogłębić obawy dziecka.

Przede wszystkim należy więc porozmawiać z podopiecznym o jego lękach. Czasem nawet zwykła rozmowa pomaga już nieco oswoić strach. Dobrym rozwiązaniem okaże się także przygotowanie dziecku małych wyzwań. Można chociażby co jakiś czas stopniowo zapraszać do domu nowe osoby, a kiedy maluch się z nimi oswoi, zaplanować kolejne spotkanie w nieznanym środowisku. Warto też sporadycznie zachęcać pociechę, aby próbowała czegoś nowego. Każdy sukces, nawet najmniejszy należy wspólnie świętować i doceniać.

Koniecznie trzeba pracować również nad pewnością siebie oraz poczuciem bezpieczeństwa dziecka. Przydatne mogą okazać się specjalne bajki terapeutyczne, które pokazują jak radzić sobie w cięższych sytuacjach. Nie powinno się też zapominać o zabawie jako znakomitej formie oswajania lęków.

Pod żadnym pozorem nie wolno jednak naciskać na dziecko, a tym bardziej przyśpieszać jego indywidualnego procesu przetwarzania własnych obaw.

Długotrwały lęk u dziecka, który nie mija samoistnie lub przy pomocy stosowanych przez rodziców metod może stać się poważnym zaburzeniem uniemożliwiającym maluchowi prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. W takich przypadkach niezbędna okaże się konsultacja ze specjalistą. Nieleczone schorzenia mogą bowiem potem negatywnie odbić się na wielu aspektach życia pociechy, także w jej dorosłym już życiu.

Bibliografia:
Derezińska I., Gajdzik M., Dziecko z zaburzeniami lękowymi w szkole i w przedszkolu, Ośrodek Rozwoju
Edukacji 2010.Rapee R.M., Wignall A. i inni, Lęk u dzieci. Poradnik z ćwiczeniami, Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego 2017.