Lęk jest naturalnym, nieprzyjemnym procesem emocjonalnym, który jest odpowiedzią organizmu na nadchodzące niebezpieczeństwo. U części osób może jednak przyjmować postać patologiczną. Przykładem takiego chorobliwego lęku charakterystycznego dla okresu dzieciństwa jest lęk separacyjny. Zatem, czym jest lęk separacyjny? W jaki sposób się objawia i jak można go skutecznie leczyć?
Kiedy można mówić o lęku patologicznym?
Brak jest jednej, ściśle określonej definicji lęku patologicznego. Niemniej jednak jego diagnozę sugerują:
- nieproporcjonalność lęku do potencjalnego zagrożenia,
- nieproporcjonalność czasu trwania lęku do potencjalnego zagrożenia,
- neutralność bodźców wywołujących odczucie lęku,
- istotny wpływ odczuwanego lęku na codzienne funkcjonowanie pacjenta,
- silnie wyrażona komponenta somatyczna lęku.
Lęk separacyjny – definicja i częstość występowania
Lęk separacyjny jest przykładem lęku patologicznego występującego u dzieci i młodzieży. Bodźcem go wywołującym jest spodziewana rozłąka z bliską dziecku osobą (najczęściej matką). Przyjmuje się, iż lęk separacyjny jest zjawiskiem naturalnym u maluchów do 3 roku życia. U dzieci starszych klasyfikuje się go jako jedno z zaburzeń lękowych.
Jeśli chodzi o częstość występowania lęku separacyjnego u dzieci powyżej 3 roku życia, to szacuje się, iż zaburzenie to jest stwierdzane u 3-5% maluchów (zwłaszcza dziewczynek). Co warte zaznaczenia, odsetek ten zmniejsza się wraz z wiekiem. U starszych nastolatków lęk separacyjny jest rzadkością.
Lęk separacyjny – najczęstsze objawy
Objawy lęku separacyjnego są zróżnicowane. Każdy maluch może na rozłąkę z bliską mu osobą reagować nieco inaczej. Niemniej jednak, spośród najbardziej charakterystycznych objawów lęku separacyjnego można wymienić:
- znaczny opór przed rozłąką – maluch może płakać, krzyczeć, przekonywać lub nawet w sposób siłowy próbować zatrzymywać bliską mu osobę,
- zgłaszanie dolegliwości somatycznych – maluch może próbować zatrzymać bliską mu osobę poprzez symulacje różnych objawów somatycznych. Najczęściej mali pacjenci udają bóle brzucha, czy też zęba,
- trudności w funkcjonowaniu społecznym – dziecko cierpiące na lęk separacyjny nie chce bez bliskiej osoby wychodzić z domu ani budować relacji z rówieśnikami,
- zamartwianie się dziecka o bliskie mu osoby – maluchy cierpiące na lęk separacyjny często wyobrażają sobie chorobę, wypadek, czy też śmierć bliskich im osób. Częste są również koszmary o podobnej tematyce,
- niechęć i lęk przed samotnym spaniem w swoim pokoju – często może to prowadzić do różnego rodzaju zaburzeń snu,
- obiektywne objawy somatyczne – dziecko wpadające w panikę związaną z rozłąką może prezentować różne, możliwe do zaobserwowania przez rodzica symptomy. Spośród nich można wymienić drżenie rąk, pocenie, zaburzenia oddychania, moczenie, biegunkę, czy też omdlenia.
Co warte jeszcze zaznaczenia, część skutecznych w oczach dziecka mechanizmów przeciwdziałających separacji z bliską mu osobą ulega utrwaleniu. Stąd też maluch, który zatrzymał rodzica poprzez na przykład symulowanie bólu brzucha będzie ten sposób próbował wykorzystać za każdym razem.
Lęk separacyjny – leczenie
Leczenie farmakologiczne lęku separacyjnego nie jest zalecane. Specjaliści zwracają za to uwagę na dużą skuteczność różnego rodzaju programów terapeutycznych dla dziecka i jego rodziny. Co warte jeszcze zaznaczenia, niepodjęcie leczenia lęku separacyjnego u malucha jest dużym błędem. Wyniki niektórych badań sugerują bowiem, iż zwiększa to znacznie ryzyko rozwoju u dziecka innych zaburzeń leków w przyszłości.
Słowem zakończenia, protest kilkuletniego dziecka przed nawet krótkotrwałą rozłąką z bliską mu osobą często ma podłoże lękowe. Próba ignorowania zachowania malucha może przynieść odwrotny skutek i doprowadzić do nasilenia objawów lub rozwoju innych zaburzeń lękowych.
Zaburzenia lękowe u dzieci i młodzieży
Zespół suchego oka u dziecka – coraz częstszy problem
Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła to częsty problem
Wszawica u dzieci – co robić, gdy pojawia się problem?
Komentarze