Kiedy kaszel u dziecka jest objawem niepokojącym?

Kaszel jest jednym z objawów najczęściej zgłaszanych przez małych pacjentów lub ich opiekunów. W przeważającym odsetku przypadków u jego podłoża leży niewymagająca pilnej pomocy lekarskiej infekcja wirusowa. Oczywiście, kaszel może być również objawem alarmującym, wskazującym na konieczność konsultacji z pediatrą. Zatem, kiedy kaszel u dziecka jest objawem niepokojącym?

Kaszel – podział ze względu na czas trwania i najczęstsze przyczyny jego występowania

Kaszel można podzielić ze względu na jego charakter oraz czas trwania. Tak więc biorąc pod uwagę to pierwsze kryterium, można wyróżnić:

• kaszel ostry – trwa <3 tygodni. Jego przyczynami są najczęściej infekcję górnych dróg oddechowych (na przykład przeziębienie, grypa, czy też zapalenie oskrzeli),
• kaszel podostry – trwa 3-8 tygodni. Jego przyczyną jest najczęściej poinfekcyjna nadwrażliwość oskrzeli. W wielu przypadkach jego występowanie jest błędnie interpretowane, jako objaw astmy oskrzelowej,
• kaszel przewlekły – trwa >8tygodni. Jego najczęstszą przyczyną jest spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła w przebiegu przewlekłego zapalenia zatok przynosowych. Jego występowanie może również świadczyć o refluksie żołądkowo-przełykowym, astmie oskrzelowej, poinfekcyjnej nadwrażliwości lub też zaburzeniach natury psychicznej (tak zwany kaszel psychogenny).

Kaszel – podział ze względu na charakter i najczęściej stosowane metody leczenia

Jeśli chodzi o podział kaszlu ze względu na charakter, to można wyróżnić jego dwa zasadnicze typy:

• kaszel suchy (nieproduktywny) – z definicji nie towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny. Najczęściej, kaszel suchy nie przynosi pacjentowi ulgi, a wręcz prowadzi do bólów w klatce piersiowej i jamie brzusznej. W jego leczeniu można stosować leki przeciwkaszlowe w postaci tabletek lub syropów – na przykład preparaty z dekstrometorfanem lub butamiratem,
• kaszel mokry (produktywny) – z definicji towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny o różnym charakterze (od śluzowej do ropnej). Najczęściej, kaszel mokry przynosi pacjentowi ulgę, nie ma charakteru męczącego i jest najbardziej nasilony w godzinach porannych.

W jego leczeniu można stosować leki o działaniu wykrztuśnym i rozrzedzającym wydzielinę oskrzelową – na przykład preparaty z bromheksyną, czy też acetylocysteiną. Skuteczne w przypadku kaszlu mokrego mogą być również maści rozgrzewające. Nie należy ich jednak stosować u dzieci <6 miesiąca życia.

Kiedy kaszel można uznać za objaw niepokojący?

Kaszel nie jest zazwyczaj objawem niepokojącym. Istnieją jednak przypadki, kiedy jego pojawienie się powinno skłonić rodziców do wizyty ze swoim dzieckiem u lekarza pediatry. Tak więc spośród nich można wyróżnić:

• brak poprawy po kilku dniach leczenia domowego lub pogorszenie stanu chorego – większość infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych ma tendencje do ustępowania w ciągu kilku dni. Przedłużający się czas trwania infekcji może świadczyć o nadkażeniu bakteryjnym i konieczności włączenia antybiotykoterapii,
• współwystępowanie wysokiej gorączki, dreszczy, złego samopoczucia – może to świadczyć o infekcji bakteryjnej wymagającej wdrożenia antybiotykoterapii. Co warte zaznaczenia, sam ropny charakter wydzieliny oskrzelowej nie świadczy o infekcji bakteryjnej,
• kaszel o szczekającym charakterze (przypominającym szczekanie psa) – najczęściej pojawia się u dzieci pomiędzy 6 miesiącem a 5 rokiem życia i świadczy o podgłośniowym zapaleniu krtani. Kaszlowi towarzyszą najczęściej świst krtaniowy (wdechowy), chrypa oraz duszność. Przy bardzo nasilonych objawach wskazane jest wezwanie pogotowia ratunkowego,
• kaszel zaburza codzienne funkcjonowanie dziecka i utrzymuje się wiele tygodni – wymaga to diagnostyki w kierunku astmy oskrzelowej, przewlekłego zapalenia zatok przynosowych, czy też innych chorób przewlekłych układu oddechowego.

Słowem zakończenia, kaszlu u dziecka nie należy nigdy bagatelizować. Niemniej jednak, w przypadku mało nasilonych objawów rodzice mogą podjąć próbę jego samodzielnego leczenia w domu. Nieskuteczność takiej terapii lub współwystępowanie innych, niepokojących objawów powinna jednak zawsze skłonić do pilnego kontaktu z lekarzem.

Bibliografia:
Interna Szczeklika 2018/19
Kaszel – dr med. Miłosz Jankowski