Jaki jest jedenastolatek?

Patrzysz na swojego jedenastolatka lub jedenastolatkę i wiesz, że to jeszcze dziecko. Z drugiej strony w niczym nie przypomina on czy ona osoby, którą pamiętasz sprzed lat. Twoje dziecko jest już całkiem duże i z miesiąca na miesiąc coraz bardziej kształtuje się jego charakter. Jakie istotne zmiany zachodzą w dwunastym roku życia dziecka? Jaki jest jedenastolatek i jak go wspierać?

Duży jak jedenastolatek?

Tempo wzrostu to kwestia bardzo indywidualna. Jedno dziecko rośnie szybciej, drugie wolniej. Jedno już w wieku jedenastu lat ma wzrost niejednego dorosłego (około 160 centymetrów), inne nadal jest stosunkowo niskie (bo ma 140 cm lub mniej). Różnice między poszczególnymi jedenastolatkami mogą być naprawdę duże.

To naturalne. Tempo wzrostu uzależnione jest od genetyki i indywidualnych predyspozycji. Dla wielu dzieci, zwłaszcza dziewczynek w dwunastym roku życia może być ono naprawdę spektakularne.

Podobnie wygląda kwestia wagi. Ta jest uzależniona przede wszystkim od przyzwyczajeń żywieniowych. Niestety nawyki sprzed lat i aktualne mocno uwidaczniają się na sylwetce, stąd tak wielu jedenastolatków jest otyłych. Wśród przedszkolaków otyłe jest co dziesiąte dziecko, ale już w grupie dzieci w dwunastym roku życia co piąte.

Na wagę dziecka wpływa nie tylko to, jak się jedenastolatek odżywia. To, ile waży dziecko w tym wieku zależy oczywiście od jego wzrostu oraz wagi wyjściowej. Są dzieci, które rodzą się większe, które w naturalny sposób będą także większe w późniejszych latach.

Dziecko w wieku 11 lat może mierzyć od 130 do 160 cm wzrostu i ważyć od 30 do 60 kilogramów. Ramy są bardzo szerokie.

Rozwój fizyczny i psychiczny

Wiele jedenastolatek zaczyna dojrzewanie – przeczytaj więcej na ten temat.

Dzieci rosną, ich nogi, ręce i stopy wydłużają się. Możemy mieć wrażenie zaburzonych proporcji ciała.

Poza tym w okresie tym poprawia się koordynacja, wzrasta sprawność w zakresie ruchów precyzyjnych. Dziecko z duża łatwością rysuje, wycina, przykleja drobne przedmioty.

Lepiej radzi sobie z zadaniami wieloetapowymi, potrafi sprawnie planować. Wszystko za sprawą dynamicznego rozwoju układu nerwowego, a szczególnie mózgu. Jedenastolatek jest gotowy do dłuższego utrzymania koncentracji (a także rośnie podzielność uwagi) i zdolność do logicznego myślenia. Buduje się też metapamięć, czyli przekonanie dotyczące możliwości pamięci. Dziecko wie już, ile czasu potrzebuje na przyswojenie danego materiału.

Około 12 roku życia pojawia się zdolność do dedukcji, dziecko jest gotowe na podstawie ogólnych twierdzeń stawiać hipotezy.

Wpływ rówieśników

Dzieci mające 11 lat dynamicznie się zmieniają. Mają dużą potrzebę samodzielności i niezależności. W ogromnym stopniu wpływają na nie rówieśnicy. Chcą być lubiane i akceptowane. Potrzebują kontaktów rówieśniczych z wielu powodów. To grupa dzieci w podobnym wieku stanowi dla nich odniesienie, to ona daje wsparcie i pozwala się odnaleźć w czasami trudnej codziennej rzeczywistości. Poza tym kontakty rówieśniczy pozwalają na dynamiczny rozwój osobowości.

Tym bardziej, że w tym okresie dzieci mierzą się z wieloma zmianami.

Skutkiem tego może być bunt, negowanie opinii rodziców, postrzeganie świata dorosłych jako dalekiego od tego, w którym funkcjonuje dziecko. Jedenastolatek może już przeżywać kryzys zaufania do rodziców.

Potrzeba akceptacji

Dziecko szczególnie mocno potrzebuje akceptacji, nie tylko rówieśników, ale przede wszystkim rodziców (mimo że próbuje się od nich dystansować).

Może być ponownie po okresie przedszkolnym drażliwe, wpadać w złość, smucić się, irytować. Ważne, aby rodzic dawał przyzwolenie na każde z tych uczuć, pokazując, jak je wyrażać, nie raniąc innych. Przykład mamy i taty jest bardzo ważny. To patrząc na rodziców, dziecko uczy się, jak radzić sobie w trudnych momentach życia.

Przewidywalności

Jedenastolatek najlepiej czuje się w bezpiecznym, przewidywalnym świecie, w którym może się realizować. Wie, czego się spodziewać, rozumie, co może się zdarzyć. Funkcjonuje pewny plan dnia, który ma swój sens. Choć czasami dziecko buntuje się przeciwko wyznaczonym zasadom (warto je czasami potraktować elastycznie), to jednocześnie bardzo ich potrzebuje.

Czwarta klasa

Przeciętny jedenastolatek uczy się w klasie czwartej. To jeden z kamieni milowych w jego rozwoju edukacyjnym. Zmiana nauczania zintegrowanego na nauczanie poszczególnych przedmiotów przez odrębnych nauczycieli, odmienne wymagania, podejście do uczniów – to dla dzieci trudny moment. Problemem stają się oceny – już cyfrowe, a nie opisowe, a także ogromny zakres wiedzy, sprawdziany, kartkówki, odpytywania i brak taryfy ulgowej.

Czwartoklasistów traktuje się już jako starsze dzieci, ochronny parasol, który był nad nimi rozłożony w klasach jeden-trzy zostaje złożony.

Dziecko zazwyczaj chce się uczyć, z zaangażowaniem podchodzi do nowych wyzwań. Już ma dość wyraźnie wykształcone zainteresowania. Zdarza się, że z wielkim zaangażowaniem samodzielnie pogłębia dany zakres wiedzy.

Zajęcia dodatkowe

Bardzo istotne na tym etapie życia są zainteresowania. Można je pogłębiać na zajęciach dodatkowych. To jedna z możliwości. Warto zaproponować dziecku różne możliwości, pozwolić na spróbowanie odmiennych aktywności. Jednak niech to dziecko zdecyduje, w czym chce uczestniczyć, jak spędzać swój wolny czas. Nie krytykujmy, że jedenastolatek szuka tego, co mu odpowiada, próbuje i rezygnuje – ma do tego prawo.

Potrzeba znalezienia przyjaciela

Dzieci w dwunastym roku życia mają silną potrzebę znalezienia przyjaciela. Marzą o kimś oddanym, lojalnym, zaangażowanym. Często są rozczarowane, że nie udaje się im takiego kogoś odnaleźć. Wszyscy zawodzą, a nawet początkowo idealne osoby są niewystarczająco dobre. Powodem są wygórowane oczekiwania i postrzeganie przyjaźni w nierealny sposób.

Obowiązki

Dziecko jedenastoletnie powinno mieć obowiązki. Jeśli nie zostały one wprowadzone wcześniej, to czas najwyższy, żeby to zrobić. Zadania domowe budują w dziecko odpowiedzialność, pozwalają na budowanie poczucia ważności.

Jakie obowiązki może mieć dziecko? Możliwości jest wiele: wychodzenie z psem na spacer, odkurzanie, wyciąganie naczyń ze zmywarki, rozwieszanie prania, wycieranie kurzu, pomoc w kuchni przy gotowaniu, pomoc przy myciu auta, itd.

Co może zrobić rodzic, żeby wesprzeć dziecko w tym dynamicznym czasie?

• wymagać, ale być elastycznym,
• pozwalać na samodzielność
• pytać o zdanie,
• dyskutować,
• pozwalać w wielu sprawach decydować,
• wspierać,
• motywować, ale też odpuszczać,
• ułatwiać kontakty społeczne i realizację pasji.