Jaki jest czternastolatek?

Czternastolatek to już w pełni nastolatek. Ktoś, komu tytułu nastolatka z pewnością nie można odmówić. Wiąże się z tym faktem wiele konsekwencji. Jedną z widocznych na pierwszy rzut oka jest wygląd – przypominający młodego dorosłego, zwłaszcza w przypadku dziewcząt. Chłopcy w wieku 14 lat często znacząco różnią się między sobą….i wśród dojrzale wyglądających czternastolatków jest też wielu takich, którzy wyglądają na młodszych niż są w rzeczywistości. Jaki jest czternastolatek? I co warto robić, żeby wspierać osobę w tak młodym wieku?

Czternastolatek: wygląd

Ciekawe jest to, że dziewczynka w wieku czternastu lat znajduje się w fazie końca intensywnego wzrostu. Najprawdopodobniej już niewiele urośnie. Większość dziewczyn miesiączkuje, a szczyt wzrostu mają już za sobą. Stąd najprawdopodobniej zyskają maksymalnie 2-3 cm na wzroście lub pozostaną takie, jakie są…. Średnia wzrostu dziewczyn to 160-165 cm i waga wynosząca średnio 45 do 55 kg.

U chłopców jest całkiem inaczej. To właśnie na tym etapie chłopcy intensywnie rosną. Ich średni wzrost wynosi 165-170 cm i waga to 50-60 kg.

Czternastolatek wybuchowa siła

Czternastolatek to energia w czystej postaci. Ktoś, kto umie sam siebie zaskakiwać, nie wspominając o otoczeniu, w którym czternastolatek wzbudza prawdziwe zaskoczenie, czasami również konsternację. Bywa w tym wiele sprzeczności. Jednego dnia młoda osoba jest w stanie na pełnych obrotach funkcjonować przez całą dobę, drugiego nie ma siły ani wstać, ani kiwnąć nawet palcem. Obserwując czternastolatka, można zobaczyć mnóstwo przypływów i odpływów energii i to na poziomach maksymalnie skrajnych, trudnych do racjonalnego wytłumaczenia.

Emocje, które aż buzują

Na tym etapie rozwoju istotne są emocje. To one decydują niemal o wszystkim. Sprawiają, że młody człowiek czuje się nierzadko oszołomiony przez to, co się z nim dzieje, jest pełen skrajnych uczuć. Często tak naprawdę nie rozumie, dlaczego w określony sposób reaguje. Fale hormonów zalewają mu mózg i sprawiają, że młoda osoba najpierw działa, a później myśli. Na skutek burzy hormonów – nagłego wylewu testosteronu i estragonu – dochodzi często do gwałtownych zmian nastroju i zachowania. Kluczowe są także zmiany aktywności układ limbicznego, jest on bardzo aktywny na tym etapie rozwoju dziecka. Nie jest zaskoczeniem, że to właśnie on odpowiada za silne reakcje emocjonalne u nastolatków.

Odkrywanie siebie

Czternastolatek odkrywa siebie poprzez działanie. Niestety jednak nie jest taki rozsądny, jak pozornie może się wydawać. To nadal dziecko. Mózg czternastolatki nadal się rozwija, ze szczególnym uwzględnieniem kory przedczołowej – to ta część mózgu, która odpowiada za planowanie, logiczne myślenie oraz kontrolę impulsów. Innymi słowy na tym etapie rozwoju bardzo częste decyzje podejmuje się spontanicznie, bez uwzględnienia czynnika ryzyka. W konsekwencji niestety o wypadki nie trudno. Tym bardziej, że młoda osoba ma w naturalny sposób wewnętrzne przekonanie, które daje jej naiwną pewność, że nic złego nie może się jej stać. Odkrywanie siebie może być niestety bolesne i czasami bardzo niebezpieczne.

Z drugiej strony uczenie się przez doświadczenie jest niezbędne do wzrostu i do dojrzewania. Nie da się tego przeprowadzić w inny sposób, to właśnie wtedy młode osoby, eksperymentując, wzmacniają zdolności społeczne i poznawcze. Warto dzieciom na to pozwolić, nadal jednak kluczowe jest otaczanie dzieci płaszczem ochronnym. Młoda osoba pozostawiona sama sobie z pewnością się pogubi.

Pytania o świat

Dzieci w wieku czternastu lat mają wiele pytań. Potrafią rozumować już w bardziej skomplikowany sposób niż kiedykolwiek wcześniej, robią to wielopoziomowo. Dostrzegają meandry, niuanse, a także niekonsekwencje w naszym postrzeganiu świata. Zadają pytania i są w tych momentach bezlitosne, nie jest łatwo je zbyć, czy wykręcić się, ukrywając to, co oczywiste jest na pierwszy i kolejny rzut oka.

Na poziomie fizjologicznym wiele się dzieje, także w zakresie budowy mózgu. To właśnie teraz dochodzi do przycinania synaps, czyli usuwania rzadziej używanych połączeń nerwowych i skupienie się na tych, które mają największe znaczenie. Można to określić tak: mózg się specjalizuje. Wyraźnie zaznaczają się już mocne i nieco słabsze strony danej osoby, jej wady i zalety.

W poznawaniu świata kluczowe jest także poznawanie siebie…

Bunt i zagubienie

Czternastolatek jest z jednej strony zbuntowany, z drugiej zagubiony. W jego sercu toczy się walka, która ma rozmaitą formę i ekspresję. Jak to widzą rodzice, czy po prostu otoczenie dziecka?

• Dziecko odrzuca autorytety. Wystarczy jedna rysa, żeby móc kogoś w pełni przekreślić.
• Kwestionuje zasady. Nie zgadza się z tym, co słyszy od rodziców, nauczycieli, starszych osób. Próbuje negocjować, walczyć o to, co dla niego ważne.
• Buntuje się wyglądem. Z dnia na dzień czternastolatek może porzucić dotychczasowy wygląd i ubierać się całkowicie inaczej niż dotychczas. Dziewczyny zaczynają się malować, często też w ukryciu lub za przyzwoleniem farbują włosy.
• Zainteresowanie subkulturą – młode osoby często na tym etapie interesują się subkulturą, zaczynają słuchać innego rodzaju muzyki, sztuki.
• Zachowaniem. Bunt objawia się także skrajnym zachowaniem: wyrażaniem emocji złości, smutku, a także niekończącym zamykaniem się w sobie i milczeniem oraz odmawianiem rozmów.

Jeśli rodzic dotąd nie stworzył z młodą osobą dobrych relacji, to niestety okres nastoletni może być sporym wyzwaniem. Potrzeba mnóstwo empatii, wrażliwości i wyczucia, aby umieć rozmawiać z młodą osobą i nie dopuścić do tego, żeby zamknęła się ona na kontakt, we własnym świecie.

Jeśli jesteśmy jako rodzice przytłoczeni rolą, która przed nami się rysuje, warto poszukać pomocy i wsparcia. Przyda się również podnoszenie kwalifikacji rodzicielskich na kursach, a także poprzez czytanie dobrych książek.

Zainteresowania i pasje

Czternastolatek najprawdopodobniej wie już, co lubi, co sprawia mu szczególną przyjemność. Ma swoje zainteresowania i pasje. Najczęściej oddaje mu się w pełni, to one go identyfikują, to dzięki nim się wyróżnia. Dlatego tak ważne jest, żeby ten aspekt rozumieć i wspierać dziecko w tym, co ono robi.