Świadomość i wiedza ciężarnych na temat toksoplazmozy oraz profilaktyki jej zakażeń zwiększyła się znacznie na przestrzeni ostatnich dekad. Wciąż jednak wiele z przyszłych mam nie jest świadome zagrożenia, jakie niesie ze sobą zarażenie Toxoplazmą Gondii zarówno dla nich samych, jak i ich nienarodzonych jeszcze dzieci. Zatem, co każda kobieta powinna wiedzieć o pierwotniaku z rodzaju Toxoplazma? Jak uchronić się przed toksoplazmozą w ciąży, jak i poza nią?
Jakie są objawy toksoplazmozy u ciężarnej?
Choroba ta wywoływana jest przez pierwotniaka Toxoplazma Gondii i zwykle u większości ludzi, w tym także ciężarnych, przebiega bezobjawowo i bez powikłań. Rzadko występujące symptomy toksoplazmozy. Postać objawowa występuje u 10% zakażonych. Do objawów zalicza się: powiększenie węzłów chłonnych głównie na karku, potylicy lub szyi, gorączka, oraz objawy grypopodobne. Jeśli chodzi o groźne dla zdrowia i życia powikłania w przebiegu zakażenie, to może do nich dojść u osób z chorobą nowotworową, zakażeniem wirusem HIV oraz deficytami odporności. Spośród nich można wymienić:
- zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie płuc,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- zapalenie wątroby,
- niedokrwistość,
- zaburzenia widzenia w przypadku wystąpienia postaci ocznej.
W jaki sposób można zarazić się toksomplazmozą?
Do zarażenia Toxoplazmą gondii może dojść trzema drogami:
- Pokarmową – do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa zawierającego cysty tkankowe. Choroba może się rozwinąć również u osób, które połknęły oocysty wydalane przez koty wraz z kałem (najczęściej zanieczyszczone są nimi nieumyte wcześniej warzywa i owoce). Możliwe jest również przypadkowe przeniesienie pierwotniaka do ust rękoma zanieczyszczonymi ziemią lub kocimi nieczystościami.
- Krwi – jest to najrzadsza droga, jaką może dojść do zakażenia.
- Przezłożyskową – Toxoplasma Gondii może przenikać do organizmu płodu przez łożysko od matki z aktywną chorobą. W takim przypadku mówi się o występowania u dziecka toksoplazmozy wrodzonej.
Co roku w Polsce stwierdza się około 400 przypadków toksoplazmozy wrodzonej, co w przybliżeniu daje 1,1 przypadek choroby na 1000 żywych urodzeń. Zarażenie płodu następuje prawie wyłącznie w przebiegu pierwotnego zarażenia Toxoplazmą ciężarnej i transmisji pierwotniaka drogą łożyskową. Co, jednak gdyby do zakażenia u ciężarnej doszło jeszcze przed ciążą? W tych wypadkach ciężarna jest odporna na pierwotniaka, a jedyną szansą na transmisję choroby na płód są deficyty odporności znoszące nabytą wcześniej odporność.
Ryzyko transmisji zakażenia na płód wzrasta wraz z wiekiem ciążowym i wynosi odpowiednio w 13 tygodniu 6%, w 26 – 40%, a w 36 tygodniu aż 72%. Co warte jeszcze zaznaczenia, im wcześniej dojdzie do zarażenia, tym cięższy przebieg ma choroba u dziecka.
Toksoplazmoza w ciąży – wpływ na płód
Zakażenie pierwotniakami z rodzaju Toxoplazma wpływa na płód zależenie od trymestru, w których doszło do transmisji choroby. Tak więc:
- I trymestr – najczęściej dochodzi do poronienia lub obumarcia płodu.
- II trymestr – dziecko rodzi się zazwyczaj z widocznymi defektami. Spośród klasycznych objawów toksoplazmozy można wymienić małogłowie i/lub wodogłowie, zwapnienia środczaszkowe i zmiany zapalne w dnie oka. Wymienione symptomy chorobowe wchodzą w skład tak zwanej triada Sabina-Pinkertona, która występuje u 30% noworodków z wrodzonym zakażeniem. Jeśli chodzi o inne objawy, to mogą występować hipotrofia, powiększenie wątroby i śledziony, małopłytkowość, zapalenie mięśnia sercowego, czy też agenezja (brak wykształcenia) jednej lub obu gałek ocznych.
- III trymestr – objawy zakażenia wrodzonego występują z pewnym opóźnieniem. Należą do nich opóźnienie rozwoju psychoruchowego, drgawki, zmiany zapalne w dnie oka, zez, czy też jaskra.
Jak uchronić się przed toksoplazmozą w ciąży?
Poniżej zebraliśmy szczególne porady dla kobiet w ciąży oraz osób z niedoborami odporności, które pomogą uniknąć zarażenia. Dla bezpieczeństwa swojego i swoich najbliższych, w tym nienarodzonego jeszcze maleństwa, należy bezwzględnie stosować się do tych zasad:
- Nie spożywaj surowego i niedogotowanego/niedopieczonego mięsa (zwłaszcza wieprzowiny, dziczyzny i jagnięciny). Dbaj o to, by mięso, które spożywasz, było poddane właściwej obróbce termicznej. Wołowina i jagnięcina powinna być przygotowywana w temperaturze minimum 62oC. Mięso mielone, wieprzowina i dziczyzna w co najmniej 71oC. Natomiast mięso drobiowe w minimalnej temperaturze 82oC.
- Zawsze po kontakcie z surowym mięsem dokładnie umyj gorącą wodą z mydłem ręce i sprzęt kuchenny, który miał z nim kontakt. Do krojenia i przygotowywania mięsa używaj szklanych desek.
- Unikaj picia nieprzegotowanej wody, zwłaszcza w podróży.
- Przed spożyciem surowych warzyw i owoców umyj je dokładnie.
- Nie spożywaj niepasteryzowanego mleka, zwłaszcza koziego oraz jego przetworów.
- Unikaj kontaktu z owcami i jagniętami.
- Do prac ogrodowych oraz innych wymagających kontaktu z glebą zawsze zakładaj rękawice ochronne. Po zakończonej pracy dokładnie umyj ręce mydłem i gorącą wodą.
- Zabezpiecz ogrodową piaskownicę dla dzieci, ponieważ dzikie koty często używają ich do defekacji.
- Jeżeli masz kota, podawaj mu suchą lub puszkowaną karmę zamiast surowego mięsa i podrobów.
- Unikaj kontaktu z kocimi odchodami i żwirkiem. W celu wyczyszczenia kuwety zawsze zakładaj rękawiczki lub poproś o pomoc kogoś innego.
- Staraj się nie dotykać ani nie wpuszczać do domu dzikich kotów. W miarę możliwości unikaj także kontaktów z cudzymi pupilami.
Według danych szacunkowych nawet 50% ciężarnych w przeszłości miała kontakt z Toxoplazmą, o czym świadczy obecność w ich krwi swoistych przeciwciał. Z tego powodu niezwykle ważne dla kobiet w ciąży jest to, aby starać się uniknąć pierwotnego zarażenia tym chorobotwórczym pierwotniakiem. Mamy nadzieję, że nasze rady pomogą przyszłym mamom zrobić to jeszcze lepiej i dzięki temu uchronić swoje nienarodzone dzieci przed toksoplazmozą wrodzoną.
Toksoplazmoza w ciąży
Co to jest TORCH? I dlaczego jest groźne w ciąży?
Infekcje wirusowe w ciąży
Waga dziecka w ciąży tydzień po tygodniu
Komentarze