Jak skutecznie radzić sobie z tokofobią?

Strach przed ciążą i porodem jest naturalnym stanem, z którym mierzy się większość kobiet. Oczekiwanie na przyjście na świat dziecka oraz same narodziny są ogromnym obciążeniem dla organizmu, co może wywoływać u przyszłych mam duży niepokój. W niektórych przypadkach lęk jest jednak tak ekstremalny i paraliżujący, że przybiera wręcz formę fobii, znaną powszechnie jako tokofobia. Tego typu zjawisko potrafi zaburzyć prawidłowe funkcjonowanie kobiety oraz znacząco obniżyć komfort jej życia. Czym jest
tokofobia i jak skutecznie sobie z nią radzić?

Tokofobia – co to właściwie jest?

Tokofobia jest jedną z form izolowanych fobii, która objawia się panicznym lękiem przed określoną sytuacją bądź wydarzeniem. W tym przypadku jest to paraliżujący strach przed ciążą i późniejszym porodem. Symptomy towarzyszące temu zjawisku mogą być tak nasilone, że doprowadzają do niechęci do zajścia w ciążę bądź rezygnacji z macierzyństwa, mimo iż kobieta chce mieć własne potomstwo.

W zależności od rodzaju zaburzeń lękowych wyróżnia się dwa typy tokofobii – pierwotną i wtórną. Pierwotna występuje u pań, które nigdy nie były w ciąży. Lęk ten najczęściej ma podłoże nerwicowe i w znacznym stopniu opóźnia lub uniemożliwia podjęcie decyzji o zajściu w ciążę. Kobiety borykające się z tokofobią pierwotną bardzo często mają traumatyczne przeżycia związane z wykorzystaniem seksualnym, gwałtem, ogromnym bólem lub szpitalami. Paraliżujący strach może być też wywołany opowieściami o ciężkich porodach lub informacjami medialnymi.

Tokofobia wtórna występuje zaś u mam, które mają już co najmniej jeden poród za sobą. Paniczny niepokój wywołują wtedy złe doświadczenia związane z ostatnią ciążą. Mogą one dotyczyć zarówno ogromnego bólu i dyskomfortu czy złej opieki położniczej,
jak i poronienia, utraty dziecka czy po prostu złego samopoczucia. Na tokofobię wtórną w większym stopniu narażone są kobiety, które cierpiały na depresję poporodową.

Objawy tokofobii

Kobieta, którą dotyka tokofobia panicznie boi się wszystkiego, co jest związane z ciążą. Przeraża ją samo zapłodnienie, poród, możliwość wystąpienia potencjalnych komplikacji czy konieczność nacięcia krocza.

Lęk może być na tyle silny, że niektóre panie mimo stosowania kilku metod antykoncepcji nadal odczuwają strach przed zajściem w ciążę po stosunku. Dodatkowo tokofobii mogą towarzyszyć takie objawy jak:

• ogólne rozdrażnienie;
• koszmary senne;
• napady paniki;
• bezsenność;
• niepokój;
• poty i dreszcze;
• obniżenia nastroju;
• nawracające bóle głowy;
• bóle brzucha;
• brak apetytu;
• natarczywe myśli na temat komplikacji w ciąży;
• wymioty;
• problemy z koncentracją;
• płaczliwość;
• kołatanie serca;
• kłopoty z oddychaniem;
• bóle mięśni;
• depresja;
• myśli samobójcze.

Specjaliści przyjmują, że na tokofobię cierpi około 15% kobiet na całym świecie. 

Jak skutecznie radzić sobie z tokofobią?

Leczenie tokofobii opiera się głównie na psychoterapii bądź farmakoterapii. Bardzo często specjaliści wdrażają psychoterapię poznawczo-behawioralną, która ma na celu zidentyfikowanie oraz przeobrażenie negatywnych myśli związanych z ciążą i porodem. Niezwykle ważna okaże się też właściwa edukacja przedporodowa. Uczęszczanie do szkoły rodzenia czy czytanie książek dotyczących macierzyństwa może w dużym stopniu oswoić strach przed ciążą. W przypadku tokofobii dobrym rozwiązaniem okaże się
również wykupienie indywidualnej opieki położnej, dzięki czemu przyszła mama będzie mieć świadomość, że może cały czas liczyć na wsparcie specjalistów. Przydatne mogą być też różnego rodzaju medytacje, wizualizacje, ćwiczenia oddechowe czy techniki pozwalające się zrelaksować. W skrajnych przypadkach konieczne może się jednak okazać wdrożenie farmakoterapii przeciwlękowej lub antydepresyjnej. 

Lęk przed ciążą i porodem jest dosyć naturalny, dopóki nie nabiera panicznego, paraliżującego charakteru. Na szczęście tokofobii da się w dużym stopniu przeciwdziałać, jednak wymaga to dużego zaangażowania ze strony przyszłej mamy. Warto odpowiednio wcześniej przygotować się do ciąży czy skorzystać z psychoterapii poznawczo-behawioralnej. Jeśli zaburzenia lękowe występują na ostatnim etapie ciąży to lekarz psychiatra może wystawić kobiecie zaświadczenie ze wskazaniem do cięcia cesarskiego, co powinno znacząco umniejszyć strach przyszłej mamy przed porodem naturalnym.

Bibliografia:Billert H., Tokofobia – problem multidyscyplinarny, „Ginekolgia Położnica" nr 78/2007.Onik J.,
Rusin M., Materkowska A., Gryboś A., Gryboś M., Tokofobia ciężarnych – mit czy rzeczywistość?,
"Wybrane aspekty opieki pielęgniarskiej i położniczej w różnych specjalnościach medycyny", Państwowa
Wyższa Szkoła Medyczna Zawodow w Opolu 2019.