Jak prawidłowo usunąć kleszcza? Czy już wiesz?

Kleszcze są rozpowszechnione na terenie całego naszego kraju. Ich największa aktywność przypada na okres od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Do ukąszenia dochodzi najczęściej w lasach liściastych i mieszanych oraz na terenach podmokłych porośniętych wysokimi trawami. W pełni bezpieczne nie są jednak również miejskie parki oraz przydomowe ogrody. Zatem, co robić po ukąszeniu i jak prawidłowo usunąć kleszcza? Czy po usunięciu owada każdorazowo wskazana jest podaż antybiotyku?

Dlaczego ukąszenie przez kleszcza jest niebezpieczne?

Kleszcze przenoszą blisko 70 różnych chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt patogenów. W polskich warunkach najbardziej rozpowszechnioną chorobą odkleszczową jest borelioza. Każdego roku notuje się w naszym kraju około 21 tysięcy jej nowych przypadków (0,5-1,5% ugryzień kończy się chorobą).

Ukąszenie przez kleszcza nie jest jednoznaczne z zakażeniem chorobą odkleszczową. Szacuje się, iż nosicielami krętków odpowiedzialnych za boreliozę jest około 20-25% pajęczaków. Co więcej, ryzyko transmisji drobnoustrojów wzrasta wraz z czasem przybywania kleszcza w skórze. Badania na zwierzętach wykazały, iż prawdopodobieństwo zakażenia po 1 dobie od ukąszenia wynosi około 3-44%, po dwóch dobach około 50% i po 3 dobach blisko 100%. Ryzyko infekcji jest również wyższe w przypadku jednoczesnego ukąszenia przez wiele kleszczy. W tym ostatnim przypadku wskazana jest zazwyczaj profilaktyka antybiotykowa.

Jak prawidłowo usunąć kleszcza?

Wbitego w skórę kleszcza należy usunąć jak najszybciej od jego wykrycia. Można to zrobić samodzielnie za pomocą szczypczyków, kleszczkarty, czy też specjalnego lassa. Niewskazane są próby usuwania owada inne niż mechaniczne. Polecane na wielu forach internetowych smarowanie kleszcza benzyną, tłuszczem, alkoholem, czy też zmywaczem do paznokci jest niebezpieczne.

Działania takie mogą bowiem powodować zwiększenie ryzyka transmisji przenoszonych przez owada patogenów.

Technika wyrywania kleszcze jest zależna od posiadanego narzędzia. Niemniej jednak istnieje kilka uniwersalnych zasad, których należy się trzymać. Tak więc:

• kleszcza należy złapać jak najbliżej skóry. Zapobiega to jego zgięciu i „wyciśnięciu” jego zawartości do rany,
• kleszcza należy zawsze wyrywać ze stałą siłą wzdłuż osi wkłucia. Wszelkiego rodzaju szarpnięcia i próby wykręcania mogą doprowadzić do defragmentacji owada.
• po wyrwaniu kleszcza miejsce ukąszenia należy zdezynfekować gazikiem nasączonym środkiem odkażającym,
• po wyrwaniu kleszcza należy dokładnie obejrzeć ciało w poszukiwaniu ewentualnych, dodatkowych ukąszeń.

Nawet poprawnie przeprowadzony zabieg wyrywania kleszcza może wiązać się z pozostawieniem jego fragmentów w skórze. Nie stanowi to jednak zagrożenia i nie jest wskazaniem do chirurgicznego opracowania miejsca ukąszenia. Wszelkie próby wydobycia resztek kleszcza mogą zwiększać prawdopodobieństwo zakażenia. Co warte jeszcze zaznaczenia, w przypadku braku doświadczenia w wyrywaniu kleszczy lub dużego strachu z tym związanego warto skonsultować się z lekarzem.

Ukąszenie przez kleszcza – czy konieczne jest każdorazowe włączenie antybiotyku?

Miejsce ukąszenia przez kleszcza należy uważnie obserwować przez kilka tygodni. Wskazaniem do pilnej wizyta u lekarza jest pojawienie się tak zwanego rumienia wędrującego – zaczerwienienia wokół wkłucia rozszerzającego się ku obwodowi i bladego w środku. Objaw ten jest charakterystyczny dla boreliozy i występuje w około 40-60% przypadków (pojawia się najczęściej 1-4 tygodnie od ukąszenia). Niepokój powinny wzbudzać również objawy ogólne takie jak gorączka, bóle mięśniowo-stawowe, osłabienie, czy też bóle głowy. Powyższe objawy mogą świadczyć o boreliozie lub innych chorobach odkleszczowych.

Aktualnie nie zaleca się rutynowego włączania antybiotyku po ugryzieniu przez kleszcza. Wyjątek stanowi sytuacji, gdy osoba została pogryziona przez wiele owadów. Antybiotyk rozważa się również w przypadku ukąszonych pacjentów przebywających na terenach częstszego występowania boreliozy.

Słowem zakończenia, wbitego w skórę kleszcza można usunąć samodzielnie. Jest to postępowanie zalecane, o ile dana osoba posiada odpowiednie narzędzia i umiejętności. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości wyrwanie kleszcza warto powierzyć lekarzowi.

Bibliografia:
Jak usunąć kleszcza? – prof. dr hab. med. Robert Flisiak
Omówienie wytycznych brytyjskich National Institute of Health and Care Excellence z 2018 roku dotyczących rozpoznawania i leczenia boreliozy