Jak długo dziecko może bez szkody dla zdrowia przebywać przed komputem?

Korzystanie z urządzeń elektronicznym to codzienność niejednego człowieka. Coraz częstsze spędzanie czasu przed ekranami dotyczy również dzieci. Dziś komputer czy smartfon służy bowiem nie tylko do rozrywki, ale w dobie pandemii również do nauki. Utrzymujący się trend jest powodem niepokoju wśród wielu rodziców. Czy słusznie?

Dzieci a czas spędzony przed komputerem – wyniki badań

W 2018 roku pojawił się raport amerykańskiego ośrodka badawczego Pew Research Center. W opublikowanych wynikach można wyczytać, że aż 54% przebadanych nastolatków uznaje, że spędzają oni zdecydowanie za dużo czasu obcując z telefonem. Badań dotyczących spędzania czasu w wirtualnym świecie przez dzieci i młodzież jest znacznie więcej. Dla przykładu, badania przeprowadzone przez Census Wide w 2019 roku wykazały, że średni czas pracy z komputerem dla osób w wieku szkolnym to blisko 23 godziny tygodniowo, czyli nieco ponad 3 godziny każdego dnia.

W naszym kraju sytuacja prezentuje się równie ciekawie. Według badań Instytutu Matki i Dziecka wykonanego na zlecenie Ministerstwa Sportu przeciętny pięcioklasista spędza około dwie godziny na graniu w gry komputerowe, dwie godziny na oglądanie filmów oraz kolejne dwie na dodatkowe aktywności związane z użytkowaniem komputera lub smartfonu. IMiD wskazuje, że 55% przebadanych uczniów szkół podstawowych spędza około 6 godzin dziennie przed ekranem. Obecnie gdy dzieci uczą się przed komputerem czas ten znacząco się wydłuża.

Dziecko przed monitorem – co obserwują rodzice?

CBOS zapytał opiekunów dzieci w różnym wieku ile czasu ich pociechy spędzają przed komputerami i smartfonami. Wyniki średnich prezentują się następująco:

wiek 16-12 lat – 14 godzin tygodniowo,
wiek 13-15 lat – 21 godzin tygodniowo,
wiek 16-19 lat – 28 godzin tygodniowo.

Jednocześnie 57% respondentów wskazało, że są zaniepokojeni ilością czasu spędzanego przez ich dziecko w sieci. Jedynie 39% badanych przyznała, że czas ten jest odpowiedni dla ich dziecka. Czy w takim razie nie ma powodów do zmartwień?

Ilość czasu przed monitorem – jak zachować zdrowie?

Opinie ekspertów są zupełnie inne niż rodziców w drugiej grupie. Specjaliści podają, że czas spędzany przed ekranem komputera czy smartfona powinien być ograniczany dla zdrowia i bezpieczeństwa dziecka. Jednym z nich jest pediatra dr Anna Dudek, która sądzi, że dziecko nie powinno mieć dostępu do żadnego rodzaju ekranu do 3 roku życia. W przypadku dzieci w grupie wiekowej od 3 do 7 lat wskazuje, że korzystanie z sieci powinno odbywać się maksymalnie 30 godzin dziennie, czyli 3,5 godziny tygodniowo. Dzieci w wieku 7-12 lat maksymalnie 60 minut dziennie. Zbyt długie przebywanie przed ekranem niesie skutki w postaci – wad postawy, wad wzroku, a także zaburzonego rozwoju psychicznego.

Jak to ma się do danych CBOS-u, określający średni czas przebywania dzieci w tym wieku przed ekranami na 14 godzin tygodniowo?

Dzieci obcujące z ekranami – jakie grożą niebezpieczeństwa?

Coraz dłuższy czas spędzany przed monitorami wymaga interwencji rodziców. Należy mieć świadomość, że w naturalnych warunkach człowiek widzi trójwymiarowo. Częste obcowanie z płaskim, dwuwymiarowym ekranem laptopa czy smartfona wpływa więc negatywnie na jakość wzroku w przyszłości. Problem ten dotyka nie tylko osoby dorosłe, ale przede wszystkim dzieci, u których narząd wzroku dopiero się kształtuje.

Kolejnym problemem związanym z nadużywaniem ekranów są zaburzenia społeczne. Szczególnie we wczesnych etapach życia kontakt z innymi ludźmi jest niezwykle istotny. Podczas interakcji z rówieśnikami dziecko ma szansę poznawać realny świat, układać relacje, rozpoznawać emocje czy uczyć się prawidłowych zachowań. Zbyt częste obcowanie ze środkami masowego przekazu znacząco ogranicza tę możliwość. W konsekwencji dziecko może mieć problem z nawiązywaniem nowych znajomości, a nawet ze zrozumieniem własnych uczuć i emocji.

Nie bez znaczenia pozostaje również kwestia obniżonej aktywności. Przedkładanie rozrywki na świeżym powietrzu na rzecz kolejnej sesji z grą komputerową czy oglądaniem filmów w sieci znacząco wpływa na pogorszenie stanu fizycznego dziecka. Należy też wspomnieć, że siedząc przed komputerem człowiek często odruchowo przyjmuje nienaturalną pozycję. To z kolei może doprowadzić do problemów z układem kostnym, kręgosłupem, a także ze wzrokiem. Dodatkowo, siedzący tryb życia w młodym wieku może doprowadzić do wystąpienia zaburzeń gospodarki hormonalnej.

Rozsądne spędzanie czasu przed komputerem – jak rozmawiać z dzieckiem?

Całkowity zakaz korzystania ze smartfona, tabletu czy komputera jest obecnie niemożliwy. Wynika to nie tylko z obecnie panującej sytuacji. Urządzenia elektroniczne stanowią niezwykle przydatne narzędzia, które użytkowane w odpowiedni sposób mogą przynieść człowiekowi wiele korzyści. Jak więc namówić dziecko do rozsądnego użytkowania z komputera czy telefonu?

Pierwszym krokiem jest rozmowa ze swoim dzieckiem. Warto ustalić z nim reguły użytkowania sieci, ale również być gotowym na kompromisy. Traktując dziecko jako równego sobie, można zbudować z nim partnerską relację opartą na zaufaniu. Młody człowiek z pewnością to doceni, a dzięki temu będzie trzymało się wspólnych ustaleń.

Dobrym pomysłem jest ustalenie codziennej rutyny i uwzględnienie w niej miejsca na smartfona czy komputer. Jakie zasady w tym kontekście sprawdzają się rewelacyjnie?

• Zakaz korzystania z urządzeń na minimum 2 godziny przed snem,
• Korzystanie z urządzeń w określonym czasie w ciągu dnia,
• Ustalenie dni wolnych od smartfona i komputera,
• Zakaz korzystania z telefonu podczas posiłku.

Oczywiście, pakiet zasad można dostosować do indywidualnych oczekiwań. Warto jednak go wdrożyć, by krok po kroku uczyć dziecko odpowiedniego stosowania urządzeń elektronicznych, a przy okazji znacząco ograniczyć czas, który spędza przed monitorami.