Gdy dziecko zmyśla. Bujna fantazja

Dziecięca wyobraźnia bardzo często nie zna granic. Zarówno młodsze, jak i starsze dzieci niejednokrotnie opowiadają niestworzone historie, które zazwyczaj zasadniczo mijają się z rzeczywistością. Regularne powtarzanie pozornych kłamstw dla wielu rodziców staje się jednak sygnałem ostrzegawczym, świadczącym o nieprawidłowym rozwoju moralnym malca. Czy nadmierne zmyślanie dziecka powinno być powodem do niepokoju?

Bujna fantazja a rozwój dziecka

Wybujała wyobraźnia jest naturalnym etapem rozwoju każdego dziecka. Takie zachowanie wynika bowiem ze specyficznych cech typowych dla danego okresu dorastania. We wczesnym dzieciństwie nasze pociechy przechodzą fazę, kiedy fantazja zaczyna znacząco górować nad ich poczuciem rzeczywistości. Duży wpływ ma na to samo wychowywanie malucha, który przez pierwsze lata żyje głównie w bajkowym wymiarze, pełnym pięknych, kolorowych obrazków.

W pewnym momencie świat realny zaczyna więc przenikać się z fantazją, co tworzy w mózgu dziecka jednolitą sferę wyobrażeń. Zwłaszcza pociechy w wieku wczesnoprzedszkolnym przekładają bajkowe historyjki na prawdziwe życie, jednocześnie nadając zwierzętom cechy ludzkie, ożywiając rzeczy martwe czy stwarzając wyimaginowanego przyjaciela. Warto również zauważyć, że dla kilkulatków wiele codziennych sytuacji jest nadal niezrozumiałych, dlatego muszą mobilizować wyobraźnię, aby na swój sposób je pojąć. Taki etap rozwojowy jest jednak niezwykle potrzebny dla budowania kreatywności dziecka i zdobywania umiejętności myślenia.

Kłamstwo czy dziecięca fantazja?

Po fazie nadmiernego zmyślania zazwyczaj przychodzi czas urealniania świata. Maluchy w wieku 5-6 lat przeważnie umieją już skutecznie odróżnić rzeczywistość od bujdy i rozumieją, jakie zachowania są akceptowalne społecznie. Chociaż nadal mają skłonność do fantazjowania to jednak nie jest to na tak dużą skalę jak wcześniej. Niektóre starsze przedszkolaki zaczynają więc celowo kłamać, żeby osiągnąć określoną korzyść.

Ważne, aby rodzice umieli odróżnić świadome kłamstwo od dziecięcej fantazji. Początkowa z pozoru tendencja do konfabulacji może z czasem przerodzić się w poważny problem moralny, utrudniający dziecku prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. Przede wszystkim opiekunowie muszą zwracać szczególną uwagę na kontekst, przy którym pociecha dopuściła się zmyślania. Kiedy sytuacja dotyczy wydarzeń w przedszkolu lub w domu to próba kłamstwa może wiązać się ze strachem przed konsekwencjami.

Nigdy nie wolno jednak karać malucha za powiedzenie prawdy, a wręcz należy pochwalić za szczere przyznanie się do winy. Z kolei jeśli dziecko opowiada historie wynikające z jego bujnej wyobraźni, warto wykazać się poczuciem humoru, ale dać przy tym do zrozumienia, że zdajemy sobie sprawę z nieprawdziwości wydarzeń. Takie rozwiązanie znacząco zwiększy poczucie wartości naszej pociechy, ale nauczy też, gdzie przebiega granica pomiędzy fantazją a prawdą.

Co robić gdy dziecko zmyśla za dużo?

Czasami może się zdarzyć, że bujna wyobraźnia zaczyna dziecku wymykać się spod kontroli, a pociecha żyje głównie w wymyślonym przez siebie świecie i nie potrafi z niego wyjść. W takich przypadkach powinno się okazać maluchowi większe zainteresowanie, żeby w szukaniu aprobaty nie musiał udawać się do fantazji. Koniecznie trzeba też zadbać o zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa, wzmacniać jego samoocenę, a także zachęcać do rozmowy na tematy dotyczące codzienności i minionych wydarzeń w przedszkolu bądź domu. Jeśli mimo tego, pociecha nadal ma problem z odróżnieniem rzeczywistości od wyimaginowanego świata, to należy już tę kwestię skonsultować bezpośrednio z psychologiem. 

Głównym zadaniem rodziców jest dbanie o prawidłowy rozwój intelektualny dziecka. Bujna fantazja stanowi ważny etap w życiu malucha, podczas którego uczy się wrażliwości, kreatywności oraz kojarzenia faktów. Sporadyczne zmyślanie u pociechy, zwłaszcza kilkuletniej nie powinno więc budzić niepokoju. W przypadku starszych dzieci, wolących na co dzień funkcjonować w wyimaginowanym świecie konieczna okaże się już wizyta u specjalisty. 

Bibliografia:Olechnowicz H., U źródeł rozwoju dziecka: o wspomaganiu rozwoju prawidłowego i zakłóconego, Warszawa 2006.Pasternak A., Dlaczego kłamiesz?, Miesięcznik Bliżej Przedszkola nr 6/129 czerwiec 2012.Siegel D. J., Rozwój umysłu. Jak stajemy się tym, kim jesteśmy, Kraków 2009.