Dziecko często się przewraca. Kiedy to minie samo, a kiedy warto udać się do lekarza?

Małe dzieci w wieku 1-3 lat, które dopiero uczą się chodzić, bardzo często się potykają i przewracają. Jest to całkowicie normalny objaw, który minie samoistnie, kiedy tylko dziecko nauczy się właściwie koordynować swoje ruchy i chodzić. Niekiedy jednak mimo, że dziecko jest już większe i dawno powinno nauczyć się chodzenia, to nadal się przewraca. O czym może świadczyć fakt, że dziecko często się przewraca?

Nauka prawidłowego chodzenia może potrwać nawet do 3 lat

Dzieci zazwyczaj zaczynają stawiać swoje pierwsze kroki około pierwszego roku życia. Pierwsze kroki malucha są jeszcze bardzo niepewne, a dziecko obserwowane z zewnątrz sprawia wrażenie niestabilnego i niezdarnego. Bardzo często po przejściu zaledwie paru kroków, nóżki się pod nim uginają i maluch ląduje na podłodze. Zazwyczaj są to niegroźne upadki, które nie zniechęcają dziecka do podejmowania dalszych prób chodzenia i doskonalenia tej nowej i fascynującej umiejętności.

W trakcie nauki chodzenia dziecko w wieku do trzech lat często się przewraca i jest to całkowicie naturalne. Musi bowiem minąć jeszcze sporo czasu, zanim maluch nauczy się prawidłowo układać swoje stopy oraz nóżki, koordynować kroki ze wzrokiem oraz sprawnie omijać przeszkody. Można więc powiedzieć, że do trzeciego roku życia upadki i przewracanie się dziecka nie powinny budzić w nas większego niepokoju. Przewracanie się jest bowiem zupełnie naturalnym skutkiem nauki chodzenia oraz praktyki właściwej koordynacji ruchowej.

Kiedy starsze dziecko często się przewraca

Niekiedy zdarza się, że mimo tego, że dziecko jest już duże i powinno mieć opanowaną do perfekcji sztukę chodzenia, to nadal upada bez wyraźnej przyczyny. Zanim zaczniemy się jednak zamartwiać, pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się we własnym tempie i niekiedy nawet czterolatek może mieć nadal problemy z prawidłowym chodzeniem. Ma to szczególne znaczenie, jeśli dziecko dość późno zaczęło stawiać pierwsze kroki, niektóre dzieci zaczynają bowiem chodzić o własnych siłach dopiero w wieku 18 miesięcy i jest to absolutnie prawidłowe.

W większości przypadków, kiedy dziecko często się przewraca podczas chodzenia oznacza to, że po prostu potrzebuje więcej czasu na naukę chodzenia. Na wszelki wypadek, warto jednak podzielić się swoimi obawami z pediatrą, który w razie konieczności może zlecić wykonanie dodatkowych badań. W niektórych przypadkach częste przewracanie się podczas chodzenia może być bowiem spowodowane problemami z błędnikiem, słabym wzrokiem lub problemami natury neurologicznej. Częste przewracanie się u starszych dzieci może być także objawem dyspraksji, jednego z zaburzeń rozwojowych, a także objawem celiakii.

Objawy, które powinny wzbudzić naszą czujność

Niekiedy, częstemu przewracaniu się dziecka podczas chodzenia, towarzyszą także inne, niepokojące objawy, które mogą świadczyć o problemach zdrowotnych dziecka. Są to m. in.:

• zawroty głowy;
• wymioty (zwłaszcza z rana);
• słaby wzrok (dziecko potyka się o przedmioty, bo ich nie widzi);
• słaby słuch (musimy głośno powtórzyć polecenie, aby dziecko na nie zareagowało);
• niezgrabne ruchy (dziecko wydaje się nieporadne, niezręczne, ma problemy z rysowaniem, zapinaniem guzików itp.);
• trudności z utrzymaniem równowagi w pozycji stojącej.

Jeśli takie objawy także towarzyszą częstemu przewracaniu się dziecka, warto jak najszybciej odwiedzić z nim lekarza oraz poprosić o dodatkową konsultację z neurologiem, okulistą lub laryngologiem.

Dziecko, które często się przewraca mimo tego, że jest już w wieku, w którym powinno dobrze chodzić, może mieć bowiem słaby wzrok, problemy z błędnikiem lub cierpieć na schorzenia układu nerwowego. Dla pewności warto więc skonsultować się z lekarzem, aby dowiedzieć się, co tak naprawdę stoi za częstymi upadkami dziecka oraz lepiej pomóc mu w osiągnięciu pełnej sprawności.

Zapobieganie częstym upadkom u starszych dzieci

Warto pamiętać, że istnieją sposoby, aby ograniczyć częstotliwość upadków u nieco starszych dzieci i pomóc im w osiągnięciu większej stabilizacji. Można wdrożyć następujące działania:

• Regularne ćwiczenia i zabawy ruchowe – wspólne ćwiczenia równowagi (np. chodzenie po linii, rzucanie i łapanie piłki) pomogą dziecku lepiej kontrolować własne ciało.
• Zadbaj o odpowiednie obuwie – buty powinny być wygodne, stabilne i dostosowane do pogody oraz warunków na zewnątrz.
• Dostosowanie otoczenia – usunięcie przeszkód z podłogi, zabezpieczenie ostrych krawędzi w domu, wyeliminowanie śliskich dywaników czy rozlanego płynu może znacząco zmniejszyć ryzyko upadków.
• Konsultacja z fizjoterapeutą – jeśli podejrzewamy nieprawidłowości w rozwoju ruchowym dziecka, specjalista dobierze odpowiednie ćwiczenia korygujące.

Przykładowe etapy rozwoju motorycznego a częstotliwość upadków

Poniższa tabela przedstawia orientacyjne etapy rozwoju dziecka i typowe trudności, które mogą prowadzić do częstszego przewracania się. Warto pamiętać, że każde dziecko jest inne i osiąga kolejne umiejętności w swoim indywidualnym tempie.

Jak zmniejsza się częstotliwość upadków wraz z wiekiem?

Poniżej zaprezentowano przykładowy wykres pokazujący, jak wraz z wiekiem spada przeciętna liczba upadków dziecka w ciągu dnia. Widać na nim, że szczególnie dużo upadków obserwuje się w pierwszych 2–3 latach życia, co jest całkowicie normalne, a następnie ich liczba zaczyna szybko się zmniejszać.

To oczywiście jedynie poglądowy przykład, ale oddaje ogólną tendencję: im starsze dziecko, tym pewniej się porusza i tym rzadziej się potyka.