Dzieci i niedobór snu. Czy Twoje dziecko śpi wystarczająco długo?

Nadpobudliwość, drażliwość, zaburzenia łaknienia, spadki koncentracji, obniżona odporność. To tylko nieliczne konsekwencje niedoboru snu u dzieci. Niestety bywają też znacznie bardziej niebezpieczne takie, jak trwałe zmiany w mózgu. Dzieci w wieku szkolnym (przed okresem nastoletnim) śpiące mniej niż 9 godzin na dobę niestety, jak wykazały badania, mają niekorzystne zmiany w układzie nerwowym: ich mózg rozwija się wolniej! Stąd tak ważne jest, aby zapobiegać niedoborom snu u dzieci! Ile zatem powinno spać Twoje dziecko?

Dzieci i niedobór snu. Czy Twoje dziecko śpi wystarczająco długo?

Długie przebywanie w szkole

Rodzice pracują coraz dłużej. Małe dzieci nie mogą zostać same w domu, stąd odwożone są do świetlicy. Tam niekiedy przebywają od godziny siódmej rano do siedemnastej popołudniu.

Gdy lekcje zaczynają dopiero o jedenastej czy nawet później (a to zdarza się często w najmłodszych klasach), to zanim zaczną się uczyć, już są zmęczone. Odbierane są około godziny 16, a nawet 17. Zanim dojadą do domu, zjedzą, pobawią się, czasami również pojadą na zajęcia dodatkowe, to robi się naprawdę późno. W konsekwencji wiele dzieci chodzi spać o godzinie 22 lub nawet 23 i budzą się o 6 rano. To daje
około 7-8 godzin snu: czyli zasadniczo za mało.

Dziecko w wieku od 6 do 12 lat potrzebuje minimum 9 godzin snu dziennie (i to jest minimum!). Większość dzieci w praktyce potrzebuje więcej snu – czasami 10 godzin na dobę, a niekiedy nawet 11 godzin. Okres dojrzewania i dynamicznych zmian w organizmie bywa mocno obciążający i męczący, stąd czas wypoczynku niezbędnego do generacji jest dużo dłuższy.

Zbyt krótki sen niesie za sobą wiele konsekwencji. O tym poniżej.

Brak śniadań

Żeby zaoszczędzić czas w najbardziej stresującej porze dnia – o poranku, wiele dzieci nie je w domu śniadań. Kładą się późno, dlatego nic dziwnego, że chcą trochę dłużej rano zregenerować siły. Niestety w ten sposób wychodzą do szkoły nie dość, że zmęczone, to i jeszcze głodne.

Zdarza się, że jest im niedobrze, słabną, chodzą do pielęgniarki. Nieodpowiednia godzina położenia się spać ma konsekwencje nie tylko w niewyspaniu, ale również w złym odżywianiu. Głodny organizm domaga się o poranku jedzenia. Gdy nie ma czasu na to, aby zjeść, dzieci sięgają po to, co łatwe i szybkie w przygotowaniu. Tym samym jedzą coraz gorzej, wybierając nie wartościowe posiłki, ale puste kalorie.

Przeprowadzono badania. W normalnych warunkach, gdy dziecko nie jest przemęczone, i ma wybór sięgnięcia po zdrowe dania i słodkie przekąski, niestety zazwyczaj skomponuje swój posiłek tak, aby zjeść również słodkie przekąski. Gdy natomiast dziecko jest niewyspane, nawet nie myśli o zdrowym jedzeniu.

Efekty powszechnego niewyspania widać gołym okiem. Zaburzone trawienie, spowolnione rośnięcie, nadwaga, problemy z cerą, drażliwość, agresja, niezadowolenie z życia, depresje itd. Statystyki to potwierdzają: niewyspani jemy gorzej i czujemy się również gorzej! Ta zasada dotyczy też naszych dzieci.

Gdyby tego było mało… Rozkojarzenie, drażliwość, agresja

Im dziecko jest bardziej zmęczone, tym jest trudniejsze i tym gorzej się zachowuje. Nie dlatego, że tak chce, ale dlatego, że nie potrafi inaczej. Niewyspane dziecko jest rozkojarzone, złe, trudniej znosi wyzwania, które przed nim stawia szkoła, uzyskuje gorsze oceny, sprawia problemy wychowawcze.

Stąd specjaliści apelują, by kłaść dzieci szybciej spać! Jeśli to konieczne, ograniczyć zajęcia dodatkowe. Dać dziecku szansę na odpoczynek. Dodatkowo należy na dwie godziny przed snem zrezygnować z używania telefonu. Jeśli to niemożliwe, to przynajmniej pół godziny przed snem – zdeponować telefon.

Udowodniono, że niebieskie światło emitowane przez smartfony zaburza sen. Dzieci niby idą spać, ale nie mogą zasnąć, a ich jakość snu jest dużo gorsza. Nie budzić się ze smartfonem, ale tradycyjnym budzikiem!

W przypadku nastolatków i niewystarczającej ilości snu, problem jest nieco większy, bo zmieniająca się gospodarka hormonalna sprawia, że wiele dzieci w tym wieku zmienia się w nocnych marków. Dla nich wstawanie rano jest po prostu trudne, a niekiedy wręcz niemożliwe. Niemal tak trudne, jak wyrobienie nawyku wcześniejszego kładzenia się spać.

O której godzinie dziecko powinno kłaść się spać?

Nie ma sztywnych ram, jednak co do zasady, biorąc pod uwagę godzinę rozpoczynania zajęć w szkole, to dziecko między szóstym a trzynastym rokiem życia powinno się kłaść między godziną 19.30 a 21.00.

Optymalnie dziecko w tym wieku powinno spać około 10-11 godzin na dobę. 9 godzin to minimum (zazwyczaj niewystarczające)!

Jak wskazują eksperci – to, że dziecko samo się budzi o poranku nie znaczy, że jest wyspane. Czasami gdy kilkulatek pójdzie późno spać, to wcześniej wstanie niż w sytuacji, gdyby położył się wcześniej.

Niekiedy wystarczy przyspieszyć czas kładzenia się spać o pół godziny czy godzinę, by zauważyć, że dziecko śpi dłużej również rankiem!

Jeśli dotąd Twoje dziecko kładło się spać późno, wprowadź zmiany stopniowo. Co kilka dni planuj wcześniejsze kładzenie się spać o 10-15 minut aż wyrobisz nawyk wcześniejszego kładzenia się spać. To wymaga żelaznej cierpliwości i konsekwencji. Im dziecko bardziej protestuje, tym najprawdopodobniej jest mocniej przemęczone. Wystarczy, że położy się w pokoju, w łóżku. Nie chce spać, to niech poleży, można włączyć relaksującą muzykę…. Bez telefonu, książek czy innych form rozrywki.

Konsekwencje niewyspania u dzieci:

•  obniżona odporność,
• częstsze sezonowe infekcje,
• zaburzony apetyt,
• łaknienie słodkiego,
• tendencja do tycia,
• rozdrażnienie,
• spadek koncentracji,
• problemy z uczeniem,
• agresja,
• mniejsza odporność na stres,
• wybuchowość,
• zaburzenia hormonalne.

U małego dziecka, przed okresem dojrzewania, które nie śpi wystarczająco dużo może dojść do zaburzeń w rozwoju mózgu. Udowodniono, że dochodzi do spowolnienia rozwoju mózgu, ograniczenia istoty szarej i zmniejszenia objętości w niektórych obszarach mózgu, zwłaszcza tych, które decydują o stabilności, spokoju i kontrolowaniu emocji. Dodatkowo w przypadku niedoboru snu istnieje ryzyko, że dziecko nie osiągnie wzrostu, który mogłoby mieć, gdyby spało dłużej. Zbyt krótki sen uniemożliwia pełną regenerację tkanek i komórek. Niezależnie od wieku konsekwencje permanentnego niewyspania to problemy z nauką i koncentracją.