Dzieci i młodzież umierają, bo nie chcą żyć. Samobójstwa drugą przyczyną zgonów

Dzieci i młodzież wołają o pomoc.  Statystyki pokazują, że samobójstwa są drugą przyczyną zgonów wśród młodzieży. Szacuje się, że aż 40% polskich dzieci ma problemy natury psychicznej.  Z roku na rok zwiększa się liczba osób, które targają się na własne życie, pandemia przyspieszyła ten proces.

• Rośnie liczba dzieci, które dotyka depresja.
• Sytuacja pandemiczna i wymuszona izolacja mają bardzo negatywny wpływ na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży w Polsce.
• Młode osoby nie widzą sensu i perspektyw na przyszłość.
• W 2020 roku skutecznie odebrało sobie życie 116 osób poniżej 18 roku życia. Najmłodsze dziecko miało 8 lat. Nieporównywalnie więcej było prób samobójczych, które na szczęście nie zakończyło się tragicznie.
• Zdaniem psychologów problemy dzieci mają ścisły związek z problemami psychicznymi ich rodziców, z brakiem wsparcia z ich strony, a ostatnio z mocno niepokojącymi dla najmłodszych zdarzeniami i ich konsekwencjami w Polsce i na świecie.

Według Światowej Organizacji Zdrowia, każdego roku w Europie popełnia samobójstwo 150 tys. ludzi – 10% to osoby poniżej 24 roku życia. W Szwecji samobójstwa  są na pierwszym miejscu przyczyn zgonów wśród dziewcząt i  chłopców. W Stanach Zjednoczonych na przestrzeni lat 1980–1992 wskaźnik samobójstw w przedziale między 10. a 14. rokiem życia wzrósł o 120%.

A jak sytuacja wygląda w Polsce? Na początku lat 90. samobójstwa stanowiły ok. 10% wszystkich  zgonów wśród dzieci i młodzieży,  w 2000 r. – już ponad 16%, w 2013 r. samobójstwa stanowiły przyczynę prawie 1/5 zgonów dzieci. Samobójstwa to 23% wszystkich zgonów w grupie wiekowej 1–19 lat,  a to stanowi drugą przyczynę śmierci nieletnich, od razu po wypadkach.

Od lat widzimy bardzo negatywny i mocno przerażającą tendencję. Dzieci i młodzież z roku na rok coraz częściej odbierają sobie życie. W ostatnich miesiącach statystyki okazały się jeszcze bardziej niepokojące. Aż 44% nastolatków ma w Polsce objawy depresji. W trakcie lockdownu osoby odbierające telefony zaufania  przeprowadziły dwa razy więcej rozmów niż przed zamknięciem gospodarki i szkół. To jednoznacznie świadczy o tym, że decyzje związane z pandemią mają bardzo destrukcyjny wpływ na dzieci.

Dlaczego dzieci targają się na własne życie?

Próby samobójcze nie są obecne tylko w rodzinach dysfunkcyjnych. Dotyczą również tak zwanych dobrych domów.

Nie ma przy tym znaczenia stan majątkowy.

To, co zwiększa ryzyko to choroba psychiczna rodzica lub rodziców (depresja, choroba afektywno-dwubiegunowa), a także uzależnienie od alkoholu i innych używek, przemoc domowa.

Badacze zauważyli, że sposób wychowania dzieci może zwiększać ryzyko samobójstwa – zarówno autorytarny sposób wychowania, jak i niezaangażowany wzorzec sprawowania opieki (brak kontroli i granic). Wiele badań wskazuje, że do prób samobójczych dochodzi często w rodzinach, w których matka jest nadmiernie krytyczna, mocno kontrolująca, a ojciec cichy i nieobecny. Negatywnie na dzieci wpływa też brak bliskości emocjonalnej, niewystarczająca ilość mądrej uwagi, czy wspólnie spędzonego czasu.

Bardzo destrukcyjnie na dzieci może oddziaływać niekorzystna sytuacja w klasie lub w grupie rówieśniczej. Dzieci bardzo silnie odbierają odrzucenie, brak akceptacji i przynależności do grupy rówieśniczej.

Duży negatywny wpływ może odgrywać sieć internetowa, w której istnieją strony, fora o tematyce samobójczej, informujące o sposobach odebrania sobie życia. Nowym trendem jest także okaleczanie się przed kamerkami razem z innymi rówieśnikami, czy też wspólne planowanie zakończenia życia.

Poza tym próbom samobójczym mogą sprzyjać pewne cechy charakteru dziecka – niestabilność emocjonalna, wysoka impulsywność, mała odporność na stres, autoagresja, tendencja do samookaleczenia.

Jak ratować dzieci?

Jak zapobiegać samobójstwom? Eksperci zalecają:

• wspieranie dzieci w radzeniu sobie z trudnościami,
• dbanie o pozytywną samoocenę dziecka,
• nauka radzenia sobie ze stresem,
• inspirowanie do rozwoju, pokazywanie dobrych wzorców,
• wsparcie dla rodzin,
• rozmowy z dziećmi i obserwacja ich (aż 80% dzieci i młodzieży, które popełnia samobójstwo mówi o swoim zamiarze i szuka pomocy),
• dbanie o dobre kontakty z rówieśnikami,
• zapewnianie aktywności na świeżym powietrzu,
• w razie problemów – korzystanie z pomocy psychologa.