Dobrze zbilansowana dieta dla dzieci po 1. roku życia

Dieta rocznego dziecka różni się od sposobu żywienia niemowlaka. Stale rozwijający się, aktywny maluch potrzebuje odpowiedniej ilości wszystkich składników odżywczych, które zapewnią mu energię i będą wspierały jego zdrowie. Stworzenie zbilansowanego jadłospisu rocznego dziecka może być dla rodziców sporym wyzwaniem. Aby wspomóc ich podczas układania menu, przygotowaliśmy krótki poradnik żywienia dziecka. Sprawdź, jak skomponować śniadanie, obiad i kolację dla rocznego dziecka oraz poznaj zdrowe i wartościowe przekąski dla dzieci 1-3.

Jakie potrzeby żywieniowe ma dziecko po 1. roku życia?

Wraz z końcem okresu niemowlęcego zmieniają się też potrzeby żywieniowe dziecka. Dieta malucha pomiędzy 1. a 3. rokiem życia powinna dostarczać mu ok. 83 kcal na każdy kilogram masy ciała. Taka ilość musi pokryć zapotrzebowanie na energię coraz bardziej aktywnego szkraba, który doskonali chodzenie, a później uczy się biegać, skakać i wspinać. Znajomość masy ciała oraz zapotrzebowania kalorycznego dziecka pozwoli nam ustalić, ile białka, węglowodanów i tłuszczów powinno ono spożywać każdego dnia.

• Minimalne dzienne spożycie białka to 1 g/kg, a maksymalne – 15% całkowitej puli energetycznej.
• Węglowodany powinny dostarczać dziecku aż 45-65% dobowego zapotrzebowania na energię.
• Pozostałe 35-40% kalorii powinno pochodzić z tłuszczów.

Makroskładniki to nie wszystko – do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecko potrzebuje też witamin i składników mineralnych w odpowiednich ilościach. Eksperci zwracają szczególną uwagę na wapń, witaminę D, żelazo i jod, które najczęściej są niedoborowe w diecie dziecka, które skończyło rok. Niedobory tych i innych ważnych składników mogą objawiać się m.in. przewlekłym zmęczeniem, spadkiem odporności, brakiem apetytu, ogólnym złym samopoczuciem, a nawet spowolnieniem rozwoju.

Najlepszym sposobem na dostarczenie maluchowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych jest podawanie mu różnorodnych i urozmaiconych posiłków skomponowanych na bazie wartościowych, nieprzetworzonych produktów.

Rola mleka w diecie rocznego dziecka

Po 1. urodzinach mleko przestaje być podstawą diety dziecka. Nadal jest jednak bardzo ważnym elementem jego jadłospisu – zawiera łatwo przyswajalne białko, wapń oraz niektóre witaminy z grupy B. Roczne maluchy mogą już spożywać mleko krowie w ilości nieprzekraczającej 400 ml dziennie. Alternatywą dla niego są produkty Junior, stworzone z myślą o szczególnych potrzebach żywieniowych dzieci w okresie poniemowlęcym. Powstają one na bazie mleka krowiego, dlatego zachowują występujące w nim składniki odżywcze, m.in. witaminy A i B2 oraz wapń. Jednocześnie bywają wzbogacane o składniki, które w mleku krowim występują w małej ilości: jod, kwasy Omega-3, żelazo, a także witaminę D.

Zaleca się, by każdego dnia w menu dziecka znalazły się 2 porcje mleka (krowiego lub produktów Junior) i 1 porcja przetworów mlecznych. Ze względu na zawartość korzystnych bakterii kwasu mlekowego i niewielką ilość laktozy, najmłodszym poleca się kefiry i jogurty naturalne, zarówno w formie samodzielnego posiłku (np. z dodatkiem owoców), jak i jako dodatek do sosów, zup i surówek.

Dieta rocznego dziecka

Żywienie dzieci po pierwszym roku życia ma ogromne znaczenie dla ich prawidłowego rozwoju, wzrostu oraz zdrowia. Jak powinien wyglądać dobrze zbilansowany jadłospis dla rocznego dziecka? Eksperci zalecają, by składał się on z 4-5 posiłków: 3 głównych i 1-2 niewielkich przekąsek, jedzonych co 3-4 godziny. Młodsze dzieci, których żołądek jest niewielki, mogą potrzebować większej ilości małych posiłków. Do ich przygotowania należy wybierać nieprzetworzone, zdrowe produkty pochodzące z pewnego źródła.

Aby ułatwić sobie planowanie dań dla dziecka, warto posłużyć się modelowym talerzykiem żywieniowym. Zakłada on, że maluchy w wieku od 1 do 3 lat powinny każdego dnia zjadać:

• 5 porcji warzyw,
• 5 porcji produktów zbożowych,
• 4 porcje owoców,
• 3 porcje mleka i produktów mlecznych,
• 1-2 porcje mięsa, ryb i jaj,
• 1-2 porcje tłuszczów.

Same proporcje poszczególnych grup produktów to jednak za mało – dieta dla rocznego dziecka musi być urozmaicona. Oznacza to, że rodzice powinni wybierać różnorodne gatunki owoców i warzyw, rozmaite rodzaje pieczywa, kasz i makaronów oraz różne mięsa i ryby. Pozwala to oswajać malucha z nowymi smakami i wspiera kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Przed największym wyzwaniem stoją rodzice małych neofobików – odpowiednie skomponowanie menu dziecka z wybiórczością jest bardzo trudne i wymagające. Sprawdź, jak zachęcić dziecko z neofobią do próbowania nowych pokarmów.

Śniadanie

Śniadanie dla rocznego dziecka zawsze powinno zawierać przynajmniej 1 porcję mleka lub produktów mlecznych. Może być to jogurt z dodatkami, płatki lub kaszka na mleku, zupa mleczna, kanapki z twarożkiem, a także mleczne napoje: kawa zbożowa, ciepłe kakao lub kubeczek produktu Junior na bazie mleka. Warto dodać do niego inne źródło białka, np. jaja, domowe wędliny, pasty kanapkowe z warzyw i mięsa, sera lub ryb. Na talerzyku malucha powinno znaleźć się też po 1 porcji zbóż (mieszanego pieczywa, płatków bez cukru, kaszy), owoców i warzyw.

Obiad

Obiad to najbardziej kaloryczny posiłek w menu dziecka. Powinien składać się z zupki na bazie warzyw oraz drugiego dania i zawierać:

• 1 porcję produktów białkowych, np. mięsa, ryby, jaj,
• 1 porcję produktów zbożowych, np. ryżu w zupie, kaszy lub makaronu do drugiego dania,
• 2 porcje warzyw, np. zupa jarzynowa i surówka lub warzywa na parze do drugiego dania,
• 1 porcję owoców, którą można podać jako deser.

Tyle teorii, czas przejść do praktyki. Obiad dla rocznego dziecka może składać się z domowych dań, łączyć samodzielnie przygotowany posiłek z daniem ze słoiczka lub bazować na gotowych daniach dla dzieci po 12. miesiącu życia. Poniżej znajdziesz przykładowe menu obiadowe dla malucha:

• Zupa pomidorowa z grzankami i kleksem jogurtu naturalnego, potrawka z kurczaka z groszkiem i marchewką, kasza gryczana, tarte buraczki, cząstki pomarańczy.
• Zupka jarzynowa z ziemniaczkami HiPP BIO, spaghetti bolognese z marchewką, cukinią, mielonym kurczakiem i makaronem pełnoziarnistym, kompot truskawkowy.
• Zupa krem z dyni z jogurtem naturalnym i groszkiem ptysiowym, Makaron z łososiem, marchewką i brokułami HiPP kompot gruszkowy.
• Zupka pomidorowa z ryżem i indykiem HiPP BIO, Kaszotto z warzywami i indykiem HiPP BIO, kiwi.

W przypadku niejadków obiad warto zaczynać od dania z mięsem i warzywami. Dzieciom tuż po 1. urodzinach, które nie dają rady zjeść 2 potraw na raz, można najpierw zaproponować zupkę, a po kilku godzinach podać drugie danie. Od czasu do czasu dozwolone jest zastąpienie zupy bogatym w witaminę C przecieranym sokiem z warzyw lub z warzyw i owoców.

Kolacja

Ostatni posiłek w ciągu dnia powinien być lekkostrawny i skomponowany z produktów dostarczających dziecku białka, witamin i składników mineralnych. Zaleca się, by przygotować go wykorzystując po 1 porcji produktów zbożowych, białkowych oraz 1 porcję warzyw lub owoców. Na talerzu malucha mogą znaleźć się np. chude mięso lub produkty mleczne, a w kubeczku – ciepłe kakao lub produkt Junior. Porcja węglowodanów lub szklanka ciepłego mleka przed snem pomogą nadaktywnym dzieciom wyciszyć się przed snem. Trzeba jednak pamiętać, że nie mogą to być węglowodany proste, tj. cukry, ponieważ po ich spożyciu dziecko może odczuwać głód.

Kolację dla rocznego dziecka można przygotować na słodko, np. w formie płatków jaglanych na mleku (krowim lub Junior) z owocami bądź na słono, np. jako omlet z warzywami i kefirem do picia lub ryż z gotowanym indykiem i warzywami na parze skropionymi oliwą.

Przekąski pomiędzy głównymi posiłkami

Pomiędzy głównymi posiłkami dziecku można podawać posiłki uzupełniające (II śniadanie i podwieczorek). Powinny one zawierać produkty białkowe, najlepiej nabiał lub jaja, zboża, warzywa i owoce. Na drugie śniadanie dla rocznego dziecka wybieraj jogurtowo-owocowe koktajle, smoothie i musy z dodatkiem płatków, biszkoptów lub kleiku, różnego rodzaju naleśniki i omlety (na słodko i na słono), małe kanapeczki, pieczone warzywa z oliwą i jogurtowym dipem oraz domowe ciasta bez cukru (np. marchewkowe, dyniowe, z cukinii).

Najbardziej aktywne maluchy, które stale są w ruchu, mogą dodatkowo otrzymywać zdrowe przekąski dla dzieci, których zadaniem jest dostarczenie energii i cennych składników odżywczych. Przekąski nie powinny nasycić dziecka, lecz jedynie zaspokoić głód, by maluch mógł „dotrwać” do kolejnego większego posiłku. Dobrze sprawdzą się tu cząstki świeżych owoców i gotowane warzywa uzupełnione o produkty białkowe: jogurt naturalny, kefir, plasterek sera lub mleko dla rocznego dziecka.

Dbaj o zdrowe nawyki żywieniowe od samego początku

Prawidłowe komponowanie diety malucha i podawanie mu zdrowych, wartościowych odżywczo posiłków wspiera jego zdrowie oraz rozwój. Czas pomiędzy 1. a 3. rokiem życia jest kluczowy dla rozwoju preferencji i nawyków żywieniowych dziecka. To właśnie wtedy poznaje ono kolejne smaki i połączenia smakowe, uczy się sposobu spożywania posiłków (bez rozpraszaczy: zabawek, bajek) oraz zaczyna zauważać pewne prawidłowości w komponowaniu dań i całego menu (np. warzywa do każdego posiłku, 3 główne posiłki i 2 małe, przeplatanie dań wytrawnych słodkimi, różnorodne produkty na talerzu). Jeśli zadbamy o prawidłowe żywienie malucha od samego początku, to istnieje spora szansa, że te zasady zostaną z nim już na całe życie.

Żywienie dziecka w pierwszych 2-3 latach życia ma również wpływ na tzw. programowanie metaboliczne. Oznacza to, że dieta malucha bezpośrednio przekłada się na jego zdrowie w kolejnych latach. Jeśli nie będzie odpowiednio zbilansowana, może nieodwracalnie zmienić jego metabolizm i przyczynić się do rozwoju chorób cywilizacyjnych. Nie chcemy straszyć rodziców, lecz skłonić ich do przyjrzenia się jadłospisowi swojej pociechy.

Sól i cukier w diecie dziecka powinny być ograniczone

W kształtowaniu zdrowych nawyków żywieniowych pomaga znaczne ograniczenie dodatku soli i cukru w daniach dla dziecka. Po 1. roku życia te składniki nie są zupełnie zabronione, lecz nadal powinno się ich unikać – spożycie cukru i słodyczy nie powinno przekraczać więcej niż 10 g na dzień. Nadmiar cukru w diecie zwiększa ryzyko rozwoju próchnicy, nadwagi i zaburzeń łaknienia, a także zaparć.

Odpowiednia ilość wody w diecie dziecka

Ważnym elementem zdrowej diety dziecka są też płyny. Maluchy w wieku 1-3 lat potrzebują każdego dnia ok. 1,3 l płynów, dlatego powinny mieć zawsze dostęp do wody, np. kubek w zasięgu wzroku. Eksperci zalecają, by była to dobrej jakości woda, np. źródlana, nisko lub średnio zmineralizowana, najlepiej butelkowana i z atestem. Należy podawać ją do picia, a także używać do przygotowania potraw i produktów Junior. Inne ważne płyny w menu rocznego dziecka i starszaka to mleko, jogurty, kefiry, a okazyjnie – niewielkie ilości soków warzywnych lub owocowych.

Źródła:

1. Jarosz, Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_zywienia_2020web-1.pdf
2. Weker i inni, Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, https://imid.med.pl/files/imid/Do%20pobrania/Poradnik%20%C5%BCywienia%20dzieci_1-3_IMiD_FINAL.pdf
3. Weker i inni, O żywieniu i aktywności fizycznej dzieci, https://imid.med.pl/images/do-pobrania/poradnik_internet.pdf
4. Dziechciarz i inni, Żywienie dziecka w 2. roku życia, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/zywienie/52547,zywienie-dziecka-w-2-roku-zycia
5. Blog HiPP:

• https://hipp.pl/mleko/mleko-modyfikowane/czy-malym-dzieciom-podac-mleko-krowie-czy-lepiej-kontynuowac-mleko-modyfikowane
• https://hipp.pl/mleko/mleko-modyfikowane/jakie-mleko-dla-rocznego-dziecka-krowie-czy-modyfikowane