Choroba von Willenbranda – wrodzona skaza krwotoczna

Choroba von Willenbranda (vWD) to najczęstsza, wrodzona skaza krwotoczna zaliczana do skaz osoczowych. Szacuje się, iż rodzi się z nią od około 0,6 do 1,3% maluchów. Skaza ma najczęściej łagodny przebieg i jest rozpoznawana u dziewczynek z przedłużającymi się krwawieniami miesięcznymi. Zatem, czym jest choroba von Willenbranda? W jaki sposób się dziedziczy? Jakie są jej objawy oraz sposoby leczenia?

Definicja oraz podział

Choroba von Willenbranda charakteryzuje się niedoborem lub nieprawidłową czynnością czynnika von Wilenbranda (vWF). Skutkuje to różnego stopnia zaburzeniami procesów hemostazy pierwotnej (mechanizmy płytowe), jak i wtórnej (mechanizmy osoczowe). Tłumaczy się to tym, iż vWF uczestniczy w adhezji płytek do ścian uszkodzonego naczynia oraz chroni przed inaktywacją czynnik VIII uczestniczący w kaskadzie krzepnięcia.

Na podstawie rodzaju mutacji wyróżnia się trzy podstawowe typy choroby von Willenbranda. Tak więc chorzy mogą cierpieć na:

• typ 1 – najczęstsza postać choroby von Willenbranda, która dotyczy około 75% chorych. Jej cechami charakterystycznymi są nieznaczny niedobór vWF, prawidłowa aktywność czynniki VIII oraz zazwyczaj łagodne objawy,
• typ 2 – dotyczy około 25% chorych. U podłoża tej postaci choroby leży zaburzona czynność vWF przy jego prawidłowym lub obniżonym stężeniu. Objawy w typie 2 vWD mają zróżnicowane nasilenie (od łagodnych do ciężkich),
• typ 3 – najrzadsza postać choroby von Willenbranda. Jej cechami charakterystycznymi są nieoznaczalne stężenie vWF oraz aktywność czynnika VIII poniżej 10% normy. Niska aktywność tego drugiego białka jest również znamienna dla hemofilii A.

Choroba von Willenbranda – dziedziczenie

Typ dziedziczenia w chorobie von Willenbranda zależy od jej postaci. Tak więc typ 1 oraz większość przypadków typu 2 charakteryzują się modelem autosomalnym dominującym. Oznacza to, iż do wystąpienia choroby u malucha wystarczające jest przekazanie kopii wadliwego genu przez tylko jednego z rodziców. Jeśli chodzi o pozostałe postacie choroby (typ 3 i 2N), to dziedziczą się one w sposób autosomalny recesywny. Oznacza, to iż część osób może być nosicielami, a do wystąpienia choroby u dziecka konieczne jest przekazanie wadliwej kopii genu zarówno przez matkę, jak i ojca. Co warte jeszcze zaznaczenia, opisywane są przypadki tak zwanej wtórnej choroby von Willenbranda. Dotyczy to głównie pacjentów z nowotworami oraz chorobami autoimmunologicznymi (chorobami z autoagresji).

Choroba von Willenbranda – objawy

Objawy choroby von Willenbranda zależą od jej postaci. W przypadku typu 1 jedynymi symptomami mogą być skłonność do siniaczeń, krwawienia z nosa i dziąseł oraz przedłużające się krwawienia po zabiegach. Charakterystyczne są również przedłużające (7-10 dni) i bardzo obfite krwawienia miesięczne. Jeśli chodzi z kolei o postać ciężką (typ 3), to symptomy choroby mogą przypominać te występujące w umiarkowanej lub ciężkiej hemofilii. Co więcej, to właśnie ta ostania grupa pacjentów jest narażona na występowanie samoistnych wylewów do stawów i mięśni oraz rozwój tak zwanej artropatii hemofilowej.

Choroba von Willenbranda – diagnostyka oraz leczenie

Rozpoznanie choroby von Willenbranda stawia się na podstawie obrazu klinicznego oraz parametrów laboratoryjnych oceniających układ krzepnięcia. Potwierdzeniem choroby jest stwierdzenie obniżonego stężenia lub zaburzonej funkcji vWF. Patognomiczne dla schorzenia jest również wykrycie odpowiedniej mutacji genetycznej.

Jeśli chodzi o leczenie, to brak jest możliwości stałej suplementacji vWF. Stąd też najważniejszą rolę w terapii odgrywa profilaktyka występowania krwawień. Chorzy muszą unikać między innymi podawania leków domięśniowo, czy też brania preparatów rozrzedzających krew (na przykład aspiryny). Co więcej, każdy wykonywany u nich zabieg chirurgiczny powinien odbywać się w ośrodku mającym możliwości szybkiego podania czynnika VIII lub preparatów osocza. Dużą rolę w leczeniu krwawiących pacjentów z typem 1 i 2 choroby odgrywa desmopresyna, która poprzez uwolnienie z rezerw tkankowych zwiększa stężenie vWF i cz. VIII. Lekami ratunkowymi są kwas traneksanowy, aktywowana cz. VIII oraz świeżo mrożone osocze.

Słowem zakończenia, choroba von Willenbranda ma najczęściej przebieg łagodny i wielu przypadkach pozostaje przez wiele lat nierozpoznana. Jedynie ciężkie postacie choroby wiążą się z dużym ryzykiem i wymagają wieloośrodkowej opieki nad pacjentem.

Bibliografia:
Choroba von Willenbranda – lek. med. Monika Karlikowska
Rozpoznawanie i leczenie zaburzeń krzepnięcia u dzieci – Amit Sarnaik, Deepak Kamat, Nirupama Kannikeswaran