Choroba Hashimoto u dzieci – o rozpoznaniu, leczeniu

Choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy jest główną przyczyną niedoczynności tego gruczołu w naszym kraju. Szacuje się, iż w populacji pediatrycznej ze schorzeniem tym zmaga się od 1 do 2% dzieci. Odsetek ten jest wyższy u dzieci osób chorych, małych diabetyków, chorych na celiakię, chorobę Adisona i maluchów z zespołem Downa. Zatem, czym właściwie jest choroba Hashimoto u dzieci? Jakie są jej podstawowe objawy możliwe do zaobserwowania przez rodziców? W jaki sposób leczy się chorobę Hashimoto?

Choroba Hashimoto u dzieci – definicja i diagnoza

Choroba Hashimoto jest schorzeniem autoimmunologicznym o przewlekłym i postępującym przebiegu. Oznacza to, iż u jej podłoża leży nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego skierowana przeciwko własnym komórkom. Proces autoimmunologiczny w przebiegu choroby Hashimoto prowadzi do bezbolesnego zapalenia tarczycy i postępującego procesu jej destrukcji. Skutkiem tego jest rozwój początkowo sublinicznej (bezobjawowej), a następnie jawnej klinicznie niedoczynności, która wymaga dożywotniej suplementacji hormonalnej.

Choroba Hashimoto jest rozpoznawana na podstawie badań hormonalnych oraz obrazowych (USG). W jej przebiegu obserwuje się wysokie stężenie TSH i niskie stężenia FT4 oraz FT3 (w postaci subklinicznej stężenia FT4 i FT3 pozostają w normie). Co więcej, charakterystyczna dla choroby Hashimoto jest również obecność we krwi przeciwciał skierowanych przeciwko tarczycy (głównie anty-TPO i anty-Tg). Jeśli chodzi o badanie USG, to najczęściej wykazuje ono zmniejszenie gruczołu i/lub zmniejszenie jego echogeniczności (zdolności do odbijania fal USG).

Choroba Hashimoto u dzieci – objawy

Hormony produkowane przez tarczycę oddziałują na cały organizm. Stąd też objawy niedoczynności tarczycy wywołanej chorobą Hashimoto są bardzo zróżnicowane. Spośród nich można wymienić między innymi:

• objawy ogólne – przyrost masy ciała, problemy ze schudnięciem, zwiększoną wrażliwość na zimno, ciągłe uczucie zmęczenia, problemy z koncentracją i pamięcią. Co więcej, dosyć czułym markerem niedoczynności tarczycy u dzieci po 6 miesiącu życia jest spowolnienie tempa wzrastania,
• zmiany skórne – zimna, blada i nadmiernie wysychająca i łuszcząca się skóra oraz suche, matowe, często przerzedzone i bardzo łatwo wypadające włosy,
• nieprawidłowości w układzie krążenia – zwolnienie częstotliwości akcji serca, często niskie ciśnienie krwi oraz możliwe powiększenie sylwetki serca,
• zmiany w układzie oddechowym – nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, chrypka oraz matowy głos,
• nieprawidłowości w przewodzie pokarmowym – spowolnienie perystaltyki jelitowej skutkujące przewlekłymi zaparciami,
• zmiany w układzie rozrodczym – u kobiet choroba Hashimoto może objawiać się skróceniem długości cykli, obfitymi miesiączkami oraz trudnościami w zajściu w ciążę. Dla mężczyzn charakterystyczne są z kolei zaburzenia wzwodu i mniejsze libido,
  zaburzenia psychiczne – jawna klinicznie lub subkliniczna depresja oraz chwiejność emocjonalna.

Obraz kliniczny choroby i nasilenie objawów u poszczególnych pacjentów jest zależne od stopnia niedoboru hormonów tarczycowych. U chorych z postacią subkliniczną jedyną nieprawidłowością może być wysoki poziom TSH.

Choroba Hashimoto u dzieci – leczenie

Choroba Hashimoto prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia miąższu tarczycy. Co za tym idzie, chorzy muszą do końca życia suplementować lewotyroksynę (L-T4) w dawkach zależnych od poziomu TSH. W tym miejscu warto jeszcze wspomnieć o prawidłowym sposobie zażywania hormonów tarczycy. Tak więc lek w dawce ustalonej przez lekarza należy przyjmować raz na dobę, rano, około 30-60 minut przed śniadaniem, popijając tabletkę wodą. Nie przestrzeganie tych zaleceń może prowadzić do rzekomej oporności na leczenie i niepotrzebnego zwiększania dawki lewotyroksyny.

Słowem zakończenia, choroba Hashimoto ma często nietypowy, utajony przebieg. Stąd też wskazane jest okresowe badanie u siebie i swoich pociech stężenia TSH. Dotyczy to szczególnie chorych z grup ryzyka lub prezentujących niepokojące rodziców objawy.

Bibliografia:
Niedoczynność tarczycy u dzieci i młodzieży – dr hab. n. med. Anna M. Kucharska, Klinika Pediatrii i Endokrynologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Niedoczynność tarczycy u dzieci – dr med. Ewa Krajewska-Siuda, Poradnia Endokrynologiczna, Centrum Medyczne Enel-Med, Centrum Leczenia Chorób Serca i Naczyń Unicardia
Choroba Hashimoto – dr n. med. Piotr Miśkiewicz, dr hab. n. med. Tomasz Bednarczuk, prof. WUM, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego