Asymetria ułożeniowa u niemowląt – o rozpoznaniu

Większość maluchów przychodzi na świat z niewielką asymetrią ułożeniową, która zazwyczaj ustępuje w przeciągu pierwszych 3-4 miesięcy życia dziecka. Bez wątpienia jednak stan ten, zwłaszcza w momencie jego przedłużania się, u części rodziców może wzbudzać uzasadniony niepokój. Zatem, czym właściwie jest asymetria ułożeniowa niemowląt, jakie są jej najczęstsze przyczyny oraz kiedy należy zacząć się nią martwić i udać ze swoją pociechą do lekarza pediatry?

Czym właściwie jest asymetria ułożeniowa?

Asymetria ułożeniowa niemowląt jest to stan, w którym u dziecka wyraźnie dominuje jedna ze stron ciała (czynnościowo lub też strukturalnie). Przejawia się to najczęściej asymetrycznym ułożeniem malucha podczas leżenia na plecach, a w dłuższej perspektywie czasu prowadzi do upośledzenia jego rozwoju motorycznego (skutek nierównomiernego zaangażowania symetrycznych grup mięśniowych).

Jakie są przyczyny asymetrii ułożeniowej u niemowląt?

U podłoża asymetrii ułożeniowej niemowląt leży wiele przyczyn. Cześć z nich ma charakter przemijający (tak zwana asymetria fizjologiczna) i wynika z braku dojrzałości malucha (głównie jego układu nerwowego) lub błędów w opiece nad nim w pierwszych tygodniach jego życia (na przykład przystawianie swojej pociechy stale do jednej piersi). W niektórych przypadkach jednak, zwłaszcza gdy asymetria nie ustępuje po kilku pierwszych miesiącach życia, u jej podłoża mogą leżeć bardziej groźne przyczyny. Spośród nich można wymienić:

• Okołoporodowe uszkodzenie splotu barkowego – splot barkowy zaopatruje czuciowo oraz ruchowo całą kończynę górną i górną część tułowia. Jego uszkodzenie skutkuje porażeniem tych struktur, a tym samym niemożnością ich używania przez dziecko.
• Zaburzenia napięcia mięśniowego – asymetria napięcia mięśniowego bezpośrednio skutkuje asymetrycznym ułożeniem (charakterystyczne jest zjawisko układania się dziecka w kształt banana podczas leżenia na plecach).
• Jednostronne deficyty w zakresie słuchu oraz wzroku – maluch pozbawiony bodźców z jednej ze stron ciała zaczyna preferować wyłącznie stronę zdrową. Taka początkowo funkcjonalna asymetria z czasem ulega utrwaleniu.

Jakie są objawy asymetrii ułożeniowej u niemowląt?

Istnieje wiele możliwych do zaobserwowania przez rodziców objawów, które mogą sugerować, że u dziecka występuje asymetria ułożeniowa. Spośród nich można wymienić między innymi:

• Dziecko układa się do leżenia na plecach zgięte w kształt banana – stan ten określany jest również mianem skracania jednego z boków.
• Maluch ma przez większość czasu głowę skręconą do jednego z barków.
• Dziecko wykazuje niechęć do leżenia na brzuszku – wynika to z faktu, że maluch nie potrafi symetrycznie podeprzeć się na przedramionach.
• Dziecko obraca się z pleców na bok zawsze w tę samą stronę.
• Malucha do ust częściej wkłada jedną z rączek.
• Niemowlak ma spłaszczoną głowę z jednej strony – objaw ten może świadczyć o długo trwającej asymetrii ułożeniowej.

Jak już wspominaliśmy, u prawidłowo rozwijającego się dziecka objawy te powinny zanikać samoistnie w wieku 3-4 miesięcy. Jeżeli tak się nie dzieje, to jest to wskazanie do pilnej wizyty u lekarza pediatry, który po zbadaniu malucha i zebraniu wywiadu z rodzicami zaleci dalsze postępowanie (w części przypadków konieczna będzie wizyta u innych specjalistów oraz wdrożenie rehabilitacji dziecka).

Asymetria ułożeniowa u niemowląt – rehabilitacja

Zalecanym sposobem leczenia asymetrii ułożeniowej u niemowląt są regularne ćwiczenia, które w większości przypadków mogą być prowadzone w domu, przez samych rodziców. Najczęściej polegają one na:

• Obracanie dziecka z pleców na brzuszek i odwrotnie – ćwiczenie to należy wykonywać raz przez prawy, a raz przez lewy bok.
• Podchodzenie do dziecka z różnych stron – zmusza to malucha do naprzemiennej aktywizacji obu stron swojego ciała.
• Częste, kontrolowane układanie dziecka na brzuszku – tym sposobem maluch trenuje umiejętność jednoczesnego, symetrycznego napinania mięśni.
• Zachęcanie dziecka do zabawy obiema rączkami.

Oczywiście, przedstawione wyżej ćwiczenia to tylko przykłady działań, jakie mogą podejmować rodzice u swojej pociechy. Należy jednak pamiętać, że w przypadkach bardziej zaawansowanej asymetrii ułożeniowej konieczna jest profesjonalna rehabilitacja prowadzona przez fizjoterapeutę dziecięcego.

Podsumowując, asymetria ułożeniowa jest częstym zjawiskiem u niemowlaków i jeśli nie przedłuża się to, można uznać ją za wariant normy. Niemniej jednak zawsze warto skonsultować się w tej sprawie ze swoim lekarzem pediatrą i w razie konieczności ćwiczyć ze swoją pociechą równomierną aktywizację obu stron ciała.

Bibliografia:
Fizjoterapia kliniczna autorstwa W. Kasprzak
Pediatria autorstwa W. Kawalec