Anemia u niemowlaka – jak się objawia i jak ją leczyć?

Anemia (zwana również niedokrwistością) definiowana jest jako obniżenie stężenia hemoglobiny z lub bez jednoczesnego obniżenia liczby erytrocytów poniżej normy przyjętej dla wieku oraz masy ciała dziecka. Jej pojawienie się jest szczególnie niebezpieczne u najmłodszych maluchów. Ich organizm jest szczególnie wrażliwy na wszelkie niedostatki tlenu. Hemoglobina znajdująca się krwinkach czerwonych odpowiada za transport tlenu z płuc do tkanek. Zatem, jakie są przyczyny występowania anemii u noworodków i niemowląt? Jakie są jej zauważalne przez rodziców objawy? Czym jest niedokrwistość fizjologiczna?

Czym jest tak zwana niedokrwistość fizjologiczna?

Pierwsze miesiące życia dziecka wiążą się z intensywnymi zmianami zachodzącymi w jego układzie czerwonokrwinkowym (tak zwana hemoglobina płodowa jest stopniowa zastępowana tą występującą u osób dorosłych). Przejawia się to stopniowym spadkiem stężenia hemoglobiny, która to swoje najniższe wartości osiąga około 2-3 miesiąca życia malucha. Stan ten jest określany mianem niedokrwistości fizjologicznej lub niedokrwistości pierwszego kwartału i nie wymaga żadnego leczenia.

Przyczyny niedokrwistości u noworodków oraz niemowląt?

Niedokrwistość u noworodków oraz niemowląt można podzielić na trzy zasadnicze grupy:

• Spowodowane zmniejszeniem wytwarzania krwinek czerwonych – najczęściej mowa tu o anemiach niedoborowych. Spośród nich najczęściej, zarówno w populacji dzieci, jak i dorosłych, stwierdza się niedokrwistość z niedoboru żelaza. Żelazo, jak i inne składniki niezbędne są do syntezy hemoglobiny oraz erytrocytów).
• Spowodowane zwiększonym rozpadem krwinek czerwonych (hemolizą). Niedokrwistość hemolityczna jest o wiele rzadsza. U jej podłoża leży wiele przyczyn takich jak wrodzone defekty erytrocytów, czy też defekty immunologiczne wpływające na znaczne skrócenia życia krwinek.
• Spowodowane nadmierną utratą krwi – jest to szczególnie częste zjawisko na oddziałach neonatologicznych i wynika ze zbyt częstego pobierania krwi u maluchów. Na ten rodzaj anemii należy zwrócić szczególną uwagę u wcześniaków, u których objętość krwi jest bardzo mała.
• Niedokrwistość z niedoboru żelaza – najczęstszy rodzaj niedokrwistości u dzieci oraz dorosłych

Kiedy?

Szczyt występowania niedokrwistości z niedoboru żelaza przypada na okres pomiędzy 6 a 20 miesiącem życia. Wynika to faktu, iż około 6 miesiąca życia dochodzi wyczerpania zapasów tego pierwiastka zgromadzonych przez malucha, a jego dostarczanie wraz z mlekiem matki jest już niewystarczające do pokrycia dziennego zapotrzebowania. Co więcej, niedokrwistości z niedoboru żelaza sprzyjają następujące stany:

• Wcześniactwo – dzieci urodzone przed 38 tygodniem ciąży mają o wiele mniejsze rezerwy żelaza w stosunku do maluchów, które urodziły się o czasie.
• Niedobory żelaza u matki – ilość żelaza zgromadzonego w trakcie ciąży przez dziecko jest w głównej mierze zależne od jego dostępności w krwi matki. Co więcej, mleko u kobiet z niedoborem żelaza jest również uboższe w ten pierwiastek. A tym samym nie jest wstanie zaspokoić zapotrzebowania rozwijającego się malucha.
• Ciąże mnogie – dostępna w krwi matki pula żelaza musi się w tym wypadku dzielić na większą ilość płodów.
• Dzieci narażone na utratę krwi – wszelkie straty krwi, wewnątrzmaciczne, czy też okołoporodowe, są czynnikiem ryzyka późniejszej niedokrwistości.

U dzieci z wyżej wymienionych grup ryzyka zalecana jest stała, doustna suplementacja żelaza w dawcę 1-2 mg/kilogram masy ciała począwszy od 3 miesiąca życia do końca okresy niemowlęcego.

Objawy niedokrwistości u noworodków i niemowląt

Objawy różnych niedokrwistości nieco się od siebie różnią, ale część objawów jest wspólna. Wśród nich można wymienić:

• Opóźnienie rozwoju – stwierdza się je raczej w przypadku długotrwających niedokrwistości.
• Bladość skóry oraz błon śluzowych – przejaw obniżonego stężenia hemoglobiny we krwi.
• Nadmierna senność – maluchy z anemią mogą spać znacznie dłużej niż ich zdrowi rówieśnicy.
• Przyspieszone bicie serca – tachykardia jest tu mechanizmem obronnym organizmu, który ma za zadanie zabezpieczyć dostawy tlenu do komórek na odpowiednim poziomie. Efektem szybkiego bicia serca jest przyspieszony bieg krwi).
• Brak apetytu – maluch z niedokrwistością może nie chcieć ssać piersi ani butelki.

W tym miejscu warto zaznaczyć, iż u części noworodków i niemowląt zmagających się z niedokrwistością objawy te mogą być bardzo słabo wyrażone lub wręcz niezauważalne. Stąd też podkreśla się rolę wykonywania badań kontrolnych w 12 miesiącu życia dziecka. I każdym momencie, gdy rozwój malucha budzi wątpliwości lekarza pediatry oraz rodziców.

Podsumowując, anemia u najmłodszych dzieci stanowi duże zagrożenia i może istotnie wpływać na ich dalszy rozwój. Co za tym idzie, swoją pociechę należy bacznie obserwować. Dbać o jej oraz swoją dietę (szczególnie w trakcie ciąży oraz w okresie karmienia piersią). Zgłaszać lekarzowi wszelkie niepokojące objawy występująca u malucha.

Bibliografia:
Pediatria autorstwa Wandy Kawalec